نارسایی زودرس تخمدان : علائم - علل - درمان - تشخیص - تاثیر بر باروری و بارداری

نارسایی زودرس تخمدان باعث عدم تخمک گذاری پیش از رسیدن به سن 40 سالگی می شود؛ علائم – علل – درمان و تاثیر آن بر بارداری و باروری را بخوانید.

نارسایی زودرس تخمدان (POI) به عدم تخمک گذاری منظم پیش از 40 سالگی اشاره دارد. در نتیجه این امر پریودها نامنظم یا حتی کلا ایجاد نشده و بارداری طبیعی دچار مشکل می شود.

یائسگی یک فرآیند عادی بوده و می تواند زودتر از حد معمول در برخی افراد ایجاد شود. با این حال POI ناشی از عدم عملکرد مناسب تخمدان ها است.

این مقاله جزئیات نارسایی زودرس تخمدان از جمله علائم، علل و درمان های آن و همچنین اثرات این وضعیت بر ناباروری و بارداری را مورد بررسی قرار می دهد.

همچنین بخوانید:

پریود نامنظم : علت، علائم و درمان (کلیک)

نارسایی زودرس تخمدان (POI) چیست؟

نارسایی زودرس تخمدان باعث قطع تخمک گذاری پیش از سن 40 سالگی می شود. این بیماری می تواند در اوایل دوران بلوغ یا دهه دوم و سوم زندگی ایجاد شود.

عملکرد مناسب تخمدان ها باعث آزاد شدن تخمک در طول چرخه قاعدگی می شود. این فرآیند تخمک گذاری نام دارد.

تخمک ها از تخمدان ها به سمت لوله های فالوپ حرکت کرده و به رحم و لایه داخلی آن می رسند. در صورت بارور شدن، تخمک در همان ناحیه باقی مانده و شروع به رشد می کند. در غیر این صورت لایه داخلی رحم ریخته و پریود ایجاد می شود.

تخمک گذاری در افراد مبتلا به POI قطع می شود. در نتیجه این امر پریود آنها کمتر شده یا حتی ایجاد نمی شود. همچنین به دلیل عدم کارکرد درست تخمدان ها، در این وضعیت تولید استروژن و سایر هورمون های جنسی زنانه متوقف می شود.

همچنین بخوانید:

تخمک گذاری چیست؟ زمان و علائم آن (کلیک)

علائم نارسایی زودرس تخمدان

نشانه اصلی نارسایی زودرس تخمدان، پریود نشدن یا نامنظم شدن آن است. به این ترتیب بارداری طبیعی دچار مشکلاتی می شود. در واقع ایجاد مشکل در بارداری دلیل مراجعه افراد مبتلا به POI به پزشک است.

در نارسایی زودرس تخمدان علائم زیر بروز پیدا می کنند:

علل نارسایی زودرس تخمدان

دانشمندان به طور کلی از علل ایجاد نارسایی زودرس تخمدان مطمئن نوبده اما معتقدند مشکلات مربوط به فولیکول های تخمدان علت بروز این بیماری است.

فولیکول ها کیسه های کوچک و محلی برای رشد تخمک ها هستند.

بیشتر زنان تعدادی فولیکول داشته که پس از بالغ شدن تخمک آنها را تا پیش از یائسگی آزاد می کنند. با این وجود در صورت کاهش فولیکول های فعال یا عملکرد نامناسب آنها، POI ایجاد می شود.

پزشکان در بسیاری از موارد علت دقیق این بیماری را نمی دانند. با این وجود از جمله علل احتمالی نارسایی زودرس تخمدان عبارتند از:

قرارگیری در معرض موارد مضر: شیمی درمانی، پرتو درمانی و سموم به فولیکول های تخمدان آسیب رسانده و باعث عدم عملکرد مناسب آنها می شوند. سموم برای انسان مضر بوده و سمومی که باعث POI می شوند شامل دود سیگار و آفت کش ها هستند.
ژنتیک: حدود 10 تا 20% از افراد مبتلا به POI دارای یکی از اعضای خانواده مبتلا به آن بوده که نشان دهنده نقش ژنتیک در ایجاد این وضعیت است. همچنین چندین جهش ژنتیکی و بیماری از جمله سندرم ایکس شکننده و سندرم ترنر با POI در ارتباط هستند. در واقع حدود 28% از افراد مبتلا به POI یک تفاوت ژنتیکی دارند.
اختلالات متابولیک: متابولیسم به کنترل نحوه استفاده بدن از انرژی می پردازد. بیشتر زنان مبتلا به اختلال متابولیک با نام گالاکتوزمی POI را تجربه می کنند.
اختلالات خود ایمنی: این بیماری ها در نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به بافت سالم خود رخ می دهند. یک مطالعه در سال 2019 برآورد کرد که 4 تا 30% از موارد POI به دلیل اختلالات خود ایمنی رخ می دهند. در این میان به نظر می رسد که تیروئیدیت و بیماری آدیسون در میان افراد مبتلا به POI شایع تر باشد.

آیا نارسایی زودرس تخمدان همان یائسگی زودرس است؟

نارسایی زودرس تخمدان با یائسگی زودرس متفاوت است. همه خانم ها در مرحله ای از زندگی خود یائسگی را تجربه می کنند. برخی افراد به طور طبیعی بین 40 تا 45 سالگی یائسه می شوند.

یائسگی مانع از ایجاد بارداری می شود. در واقع نظم پریودها پیش از توقف کامل دچار اختلال شده و بدن دیگر قادر به باردار شدن نیست.

یائسگی زودرس و نارسایی زودرس تخمدان (POI) شبیه به هم به نظر رسیده اما POI در افراد زیر 40 سال و به دلایل مختلفی ایجاد می شود.

محققان معتقدند که POI ناشی از وجود مشکل در فولیکول های تخمدان (محلی که تخمک در آن رشد کرده و بالغ می شود) است. با اینکه این امر بر باروری تاثیر گذاشته اما اغلب باعث کاهش احتمال آن (و نه ناباروری) می شود.

همچنین بخوانید:

در دوره یائسگی چه اتفاقی می افتد؟ (کلیک)

تشخیص

در صورت نامنظم شدن پریودی برای حداقل 4 ماه یا عدم بروز آن و داشتن سن زیر 40 سال باید برای تشخیص یا رد نارسایی زودرس تخمدان آزمایشاتی را انجام داد.

اغلب پزشک سابقه پزشکی و خانوادگی فرد را دریافت کرده و سپس به معاینه فیزیکی می پردازد. در مرحله بعدی نیز انجام آزمایشات زیر توصیه می شود:

سونوگرافی لگن برای بررسی وضعیت تخمدان ها
آزمایش بارداری برای رد کردن موارد غیرمنتظره بارداری
آزمایش کاریوتایپ که تفاوت ها و مشکلات ژنتیکی را نشان می دهد.
آزمایش سایر بیماری ها برای توضیح علت نامنظم شدن پریودها یا عدم بروز آنها
آزمایش خون برای ارزیابی سطح هورمون تحریک کننده فولیکول، هورمون لوتئینی و استروژن

درمان

نارسایی زودرس تخمدان بدون درمان بوده و هدف از اقدامات انجام شده کاهش علائم و جلوگیری از ایجاد عوارض است. این درمان شامل ترکیبی از داروها و تنظیم رژیم غذایی و سبک زندگی است.

بسیاری از علائم و عوارض احتمالی نارسایی زودرس تخمدان با کمبود هورمون ها به ویژه استروژن ارتباط دارند. بنابراین بازیابی سطح طبیعی استروژن در بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر ایجاد مشکلات زیر موثر است:

پوکی استخوان
بیماری های چشمی مرتبط با خشکی چشم
بیماری قلبی
شکستگی استخوان
بیماری تیروئید
دیابت

درمان جایگزینی هورمون (HRT)

این درمان باعث جایگزین شدن بعضی از هورمون هایی می شود که تخمدان ها قادر به تولید نیستند. این درمان به صورت قرص خوراکی، کرم یا پچ پوستی و همچنین IUD در دسترس است.

بر اساس یک مطالعه در سال 2016، استفاده از HRT در دوران یائسگی باعث افزایش خطر سکته مغزی، لخته شدن خون، بیماری قلبی، حمله قلبی و سرطان پستان می شود.

با این وجود دوز HRT مصرف شده توسط افراد مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان بسیار کم بوده و باعث افزایش خطر بیماری های بالا نمی شود.

در صورت داشتن POI می توان از درمان جایگزینی هورمون تا زمان یائسگی و زمانی که سطح هورمون ها به طور طبیعی کاهش می یابد، استفاده کرد.

پیشگیری از بارداری هورمونی

پزشک برای افرادی که تمایل به بارداری ندارند، به جای HRT از ترکیب هورمون های پیشگیری از بارداری استفاده می کند.

این روش پیشگیری از بارداری در جایگزینی هورمون های از دست رفته موثر بوده و به طور موثری مانع از ایجاد بارداری می شود.

برخی تمایل به یک روش پیشگیری از بارداری هورمونی و فقط با استفاده از پروژسترون دارند. برای نمونه، افراد دچار میگرن با هاله نمی توانند استروژن مصرف کنند. به همین دلیل آنها می توانند از جایگزین های دارای پروژسترون از جمله IUD، ایمپلنت یا قرص استفاده کنند.

همچنین بخوانید:

هر آنچه باید درباره ایمپلنت ضدبارداری بدانید (کلیک)

درمان بیماری های مرتبط

بعضی از افراد دچار بیماری های مرتبط با POI از جمله بیماری های خود ایمنی باید بیماری خود را درمان و مدیریت کنند.

مکمل های سلامت استخوان

با توجه به اینکه نارسایی اولیه تخمدان باعث افزایش خطر پوکی استخوان می شود، توصیه می شود مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D را در نظر داشته باشید.

هر دو مورد برای سلامت استخوان ضروری محسوب می شوند.

جهت مشاهده و خرید مکمل های پایه از داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.

نارسایی زودرس تخمدان و باروری

بسیاری از افراد دارای نارسایی زودرس تخمدان دچار مشکلاتی در بارداری طبیعی می شوند. در واقع فقط 5 تا 10% از این افراد بدون درمان می توانند بارداری را تجربه کنند.

در این وضعیت بسیاری از افراد برای تخمک گذاری به کمک نیاز دارند.

لقاح آزمایشگاهی (IVF) با استفاده از تخمک اهداکننده روشی موثر برای باردار شدن افراد دارای POI است.

در روند IVF تخمک ها با اسپرم در محیط آزمایشگاهی بارور شده و سپس رویان در رحم گیرنده قرار می گیرد. در این روش استفاده از چندین رویان باعث افزایش احتمال لانه گزینی می شود.

افراد دریافت کننده رویان برای پشتیبانی از این روند به مصرف هورمون نیاز دارند.

روش IVF با برخی خطرات از جمله افزایش فشار خون مرتبط با بارداری همراه است. همچنین استفاده چندین مرتبه از IVF برای موفق شدن هزینه بر است.

در صورت داشتن نارسایی زودرس تخمدان و عدم تمایل به باردار شدن می توانید با پزشک در خصوص گزینه های پیشگیری از بارداری صحبت کنید.

اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی

علاوه بر درمان، ایجاد تغییرات سبک زندگی باعث کاهش خطر ایجاد عوارض مرتبط با نارسایی زودرس تخمدان می شود. این روش ها عبارتند از:

دریافت ویتامین D بیشتر از طریق قرارگیری ایمن در معرض نور خورشید
حفظ وزن متناسب
انجام منظم تمرینات هواری برای سلامت قلب و عروق
رعایت رژیم غذایی متعادل حاوی کلسیم کافی
استفاده از تمرینات تحمل وزن بدن از جمله بالا رفتن از پله یا وزنه زدن برای تقویت استخوان ها

جمع بندی

نارسایی زودرس تخمدان به وضعیتی اطلاق می شود که طی آن تخمدان عملکرد مناسبی نداشته و این امر باعث نامنظم شدن یا از دست رفتن پریودها می شود.

برای تشخیص این وضعیت باید زیر 40 سال سن داشته و حداقل 4 ماه دچار بی نظمی یا از دست دادن پریودها شده باشید.

نارسایی زودرس تخمدان با برخی مشکل در بارداری همراه بوده و علاوه بر ایجاد عوارض باعث افزایش خطر ابتلا به بعضی از بیماری ها می شود.

اغلب پزشکان برای کاهش علائم و خطر بروز عوارض از HRT استفاده می کنند.

با اینکه بعضی از افراد مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان قادر به بارداری بوده اما بسیاری از آنها در صورت تمایل به باردار شدن به درمان باروری نیاز دارند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.