حساسیت به گلوتن

حساسیت به گلوتن، بیماری سلیاک و آلرژی به گندم انواع بیماری مربوط به گلوتن هستند؛ در این مقاله بیماری های عدم تحمل گلوتن شرح داده می شوند.

 

 افراد بسیاری وجود دارند که از مصرف گلوتن امتناع می کنند.

دلیل این مساله چیست؟ آیا حساسیت به گلوتن وجود دارد؟ در صورت تائید چه تفاوتی بین بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن وجود دارد؟

در این مقاله به این سوالات پاسخ داده می شود.

 

همچنین بخوانید:

غذاهای دارای گلوتن و جایگزین آنها (کلیک)

 

حساسیت به گلوتن یا حساسیت به گلوتن غیر سلیاک (NCGS) وضعیتی واقعی و قابل رخ دادن بوده که با اصطلاح گسترده تر عدم تحمل گلوتن شناخته می شود.

در ادامه انواع مختلف بیماری عدم تحمل گلوتن از جمله NCGS مورد بررسی قرار می گیرند.

 

گلوتن چیست؟

گلوتن یکی از ترکیبات غذایی بحث برانگیز است. گلوتن اغلب نوعی یک پروتئین واحد در نظر گرفته می شود اما در واقع این ترکیب شامل تعدادی پروتئین به نام پرولامین است.

پرولامین ها در گندم، چاودار، جو و چاودم (تلاقی گندم و چاودار) یافت می شوند.

با اینکه پرولامین های زیادی در این دانه ها وجود دارد اما گلیادین و گلوتنین از اصلی ترین پرولامین ها محسوب می شوند.

این پروتئین ها در برابر هضم کامل توسط آنزیم های گوارشی دستگاه گوارش (GI) مقاومت می کنند.

در واقع آنزیم های لوزالمعده، معده و پرز روده دستگاه گوارش نمی توانند به صورت کامل پروتئین های حاوی پرولین فراوان را تجزیه کنند. پرولین یک آمینو اسید (بلوک سازنده پروتئین) در گلوتن است.

هضم ناقص این پروتئین به واحدهای بزرگ آمینو اسید با نام پپتیدها باعث می شود تا آنها از دیواره روده کوچک عبور کنند.

این قطعات با عبور از سد روده به سایر نقاط بدن می رسند. در نتیجه این امر یک واکنش ایمنی التهابی باعث تحریک شدن افراد مستعد می شود.

توجه داشته باشید که پروتئین های گلوتن در همه افراد مقاومت شدیدی در برابر هضم داشته و این امر فقط مختص افراد مبتلا به بیماری سلیاک (نوعی بیماری خود ایمنی) نیست.

 

همچنین بخوانید:

گلوتن و اگزما (کلیک)

 

انواع بیماری های مربوط به گلوتن

عدم تحمل گلوتن یک اصطلاح گسترده برای سه نوع بیماری مربوط به گلوتن است. این بیماری ها عبارتند از:

 

بیماری سلیاک

شناخته شده ترین بیماری پزشکی مربوط به گلوتن بیماری سلیاک نام دارد. این وضعیت نوعی بیماری خود ایمنی بوده که ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به پروتئین های گلوتن رخ می دهد.

با مصرف گلوتن در بیماری سلیاک، روده کوچک ئچار آسیب شده که این امر با ایجاد طیف وسیعی از علائم از جمله اسهال، درد شکمی و نفخ همراه خواهد بود.

مصرف طولانی مدت گلوتن توسط این افراد باعث ایججاد مواردی مانند کاهش تراکم مواد معدنی استخوان، کاهش وزن قابل توجه، کم خونی فقر آهن، تشنج، ضعف عضلانی و سایر علائم جدی می شود.

بیماری سلیاک میزان شیوع متفاوتی در سراسر جهان داشته و احتمال ایجاد آن در بعضی از کشورها بیشتر است.

طبق برآورد متخصصان، در حال حاضر 1 تا 2% از مردم آمریکا به بیماری سلیاک مبتلا بوده و بیشتر زنان تحت تاثیر آن قرار می گیرند.

همچنین بیماری سلیاک افراد مبتلا به سایر بیماری های خود ایمنی از جمله دیابت نوع 1 را با احتمال بیشتری درگیر می کند.

به عقیده متخصصان، بیماری سلیاک ناشی از عامل ژنتیک و عوامل محیطی ایجاد می شود. اغلب به افراد مبتلا به بیماری سلیاک توصیه می شود تا از یک رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی کنند.

 

همچنین بخوانید:

بیماری سلیاک چیست؟ علائم، تشخیص و درمان (کلیک)

 

آلرژی به گندم

بر اساس مطالعات، افراد دارای حساسیت به گندم نسبت به پروتئین های موجود در آن دچار یک واکنش آلرژیک می شوند. این نوع حساسیت بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار داده اما احتمال ایجاد آن در بزرگسالان نیز وجود دارد.

حساسیت به گندم می تواند باعث ایجاد علائم شدیدی از جمله آنافیلاکسی (نوعی واکنش آلرژیک کشنده) شود.

بیماری های سلیاک و حساسیت به گندم هز دو جدی تلقی شده اما مکانیسم های دخیل در ایجاد آنها متفاوت هستند.

برای نمونه، بروز حساسیت به گندم بر خلاف بیماری سلیاک ناشی از ایمونوگلوبولین E (IgE) است. این یعنی آنتی بادی های IgE مخصوص گندم، با چسبیدن به گندم باعث ترشح ترکیبات التهابی از جمله هیستامین می شوند.

واکنش های ایمنی ماشی از IgE فوری بوده و حتی می تواند منجر به مرگ شود. برخی افراد حتی با استنشاق گندم (در هنگام پخت و پز با آرد گندم) این واکنش را تجربه می کنند.

 

همچنین بخوانید:

علت، علائم و انواع حساسیت غذایی (کلیک)

 

NCGS

بعضی از افراد فاقد بیماری های سلیاک یا حساسیت به گندم بوده اما نسبت به گلوتن واکنش نشان می دهند. این وضعیت با عنوان NCGS شناخته می شود.

طبق یک بررسی در سال 2019، NCGS بسیار شایع تر از بیماری سلیاک بوده و می تواند تا 13% از افراد را تحت تاثیر قرار دهد.

این وضعیت نیز مانند بیماری سلیاک زنان را بیشتر درگیر می کند.

نفخ، گاز و اسهال از جمله علائم گوارشی NCGS و خستگی، اضطراب و سردرد علائم غیر گوارشی آن هستند. با پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن می توان به بهبود این علائم کمک کرد.

به عقیده متخصصان بین علائم NCGS و واکنش ایمنی رابطه ای وجود دارد. اما در خصوص علت دقیق بروز آن اختلاف نظرهایی وجود دارد.

NCGS بیشتر افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی را تحت تاثیر قرار می دهد.

به اعتقاد برخی دانشمندان سایر اجزای گندم (نه فقط گلوتن) نیز در ایجاد یا کمک به ایجاد NCGS موثر هستند. البته هنوز موارد زیادی در خصوص NCGS ناشناخته مانده و دانشمندان برای درک بهتر آن در حال تحقیق و تلاش هستند.

در صورت ایجاد علائم بالا پس از مصرف گلوتن، باید برای تشخیص NCGS ابتدا احتمال وجود بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن رد شوند.

در حال حاضر هیچ آزمایشی برای تشخیص ابتلا به NCGS وجود نداشته که همین امر نیز تشخیص آن را دشوارتر می کند.

با این وجود، پس از تشخیص NCGS باید با استفاده از رژیم های غذایی بدون گلوتن از مصرف گلوتن پرهیز کرد.

 

کلام آخر

حساسیت به گلوتن یا NCGS یکی از انواع بیماری های عدم تحمل گلوتن است.

بیماری سلیاک و آلرژی به گندم از دیگر بیماری های مربوط به گلوتن بوده که تفاوت های زیادی با NCGS دارند.

در صورت ایجاد علائمی چون اسهال، نفخ یا سردرد پس از مصرف گلوتن، در خصوص نیاز به آزمایشات عدم تحمل گلوتن با پزشک مشورت کنید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.