آمبولی مغزی : علائم - علت - عوامل خطر - درمان - پیشگیری - چشم انداز | سکته مغزی آمبولی

آمبولی مغزی ناشی از انسداد یک شریان در مغز یا شریان خون دهنده به مغز بوده که سکته را به همراه دارد؛ علائم و درمان این بیماری را بخوانید.

آمبولی مغزی (Brain Embolism) زمانی رخ می دهد که شریانی که خون سرشار از اکسیژن و مواد مغذی را به مغز می رساند، مسدود شود. این انسداد می تواند ناشی از لخته خون، گلبول چربی یا وجود حباب هوا در شریان باشد.

آمبولی مغزی، سکته مغزی (Stroke) را به همراه دارد. در صورتی هر چه سریع تر برای درمان سکته مغزی اقدامات لازم صورت نگیرد عوارضی مانند آسیب مغذی، معلولیت یا حتی مرگ ایجاد می شود.

این مقاله آمبولی مغزی از جمله علائم، علت و پیشگیری از آن را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین در خصوص نحوه تشخیص علائم سکته مغزی و آمبولی و نحوه درمان آنها مطالبی ارائه می شود.

همچنین بخوانید:

آمبولی ریه چیست؟ (کلیک)

تعریف

آمبولی مغزی زمانی به علت مسدود شدن شریانی که خون سرشار از اکسیژن و مواد مغذی را به مغز می رساند، رخ می دهد.

این انسداد به دلیل حرکت لخته خون از نقاط دیگر بدن و از طریق جریان و گیر افتادن در شریانی داخل مغز یا شریانی که مغز را درگیر می کند، اتفاق می دهد.

چند دقیقه پس از مسدود شدن شریان، سلول های مغز شروع به مردن می کنند.

آمبولی مغزی یکی از انواع سکته مغزی ایسکمی است که طی آن جریان خون وارد شده به مغز دچار انسداد می شود. سکته های ایسکمی حدود 87% از همه موارد سکته مغزی را تشکیل می دهند.

حمله ایسکمی گذرا (TIA) یا سکته مغزی کوچک (Mini stroke) ناشی از لخته موقتیبوده و معمولا بیش از 5 دقیقه طول نمی کشد. TIA می تواند هشداری برای ایجاد سکته مغزی در آینده باشد.

سریع (FAST) عمل کرده و کمک اورژانسی دریافت کنید.

سالانه حدود 795 هزار نفر دچار سکته مغزی می شوند.

در صورت ایجاد سکته مغزی باید هر چه سریع تر فرد را برای دریافت درمان های پزشکی برای محدود کردن و جلوگیری از آسیب به مغز به اورژانس رساند. اصطلاح FAST روشی مفید برای تشخیص علائم سکته مغزی است.

F – صورت یا Face: از فرد بخواهید تا لبخند بزند. آیا دهان و چشم در این وضعیت حالت افتادگی به یک طرف دارند؟

A – بازو یا Arm: از فرد بخواهید تا دست خود را بالا ببرد. آیا یک دست حالت افتاده دارد؟

S – گفتار یا Speech: آیا گفتار فرد مبهم است؟ آیا فرد متوجه گفتار دیگران می شود؟

T – زمان یا Time: در صورت وجود علائم بالا زمان را برای تماس با اورژانس از دست ندهید.

زمان ایجاد اولین علائم سکته مغزی برای انتخاب بهترین درمان موثر مهم است.

موثرترین درمان برای سکته مغزی، داروی ترومبولیتیک است که با عنوان فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن (tPA) شناخته شده و باعث تجزیه لخته های خونی می شود. با این وجود دارو در صورتی اثربخش است که طی 3 ساعت پس از ایجاد علائم دریافت شود.

همچنین بخوانید:

انواع سکته مغری : از علائم تا درمان (کلیک)

علت آمبولی مغزی

برخی از دلایل بالقوه آمبولی مغزی عبارتند از:

چربی

آمبولی چربی به گیر افتادن بخشی از چربی در داخل رگ خونی و مسدود شدن جریان خون اشاره دارد.

گاهی اوقات آمبولی چربی پس از شکستن استخوان ران بروز پیدا می کند. در این وضعیت چربی از مغز استخوان خارج شده و وارد جریان خون می شود. جراحی استخوان یا سوختگی شدید نیز می توانند باعث ایجاد این وضعیت شوند.

همچنین بخوانید:

آمبولی چربی : علائم و درمان (کلیک)

لخته شدن خون

هر نقطه از بدن می تواند دچار لخته های خون شود. پس از تشکیل لخته، همه یا بخشی از آن از طریق جریان خون حرکت کرده و ممکن است در یک یا چند شریان مغز گیر بیفتند.

آمبولی افراد دارای فیبریلاسیون دهلیزی (AF) را بیشتر درگیر کرده و باعث ایجاد علائمی مانند تپش سریع و نا منظم قلب می شود. طی فیبریلاسیون دهلیزی (AF) یک لخته خون در قلب ایجاد شده که یک بخش جدا شده آن به مغز می رسد.

همچنین بخوانید:

درمان و جلوگیری از لخته شدن خون (کلیک)

هوا

گاهی اوقات آمبولی ناشی از وجود حباب هوا یا سایر گازها در جریان خون رخ می دهد. بر اساس اعلام یک مقاله در سال 2013، این وضعیت می تواند عوارضی از شرایط زیر باشد:

غواصی (زمانی که غواص خیلی سریع به سمت سطح حرکت کند.)
قرار دادن کاتتر
زایمان
صدمه ناگهانی یا نفوذ کننده به بدن

مایع آمنیوتیک

در موارد نادر مایع آمنیوتیک و سایر مواد جنینی طی زایمان به جریان خون مادر نشت کرده و باعث مسدود شدن شریان ها می شود.

کلسترول

کلسترول می تواند با تجمع در عروق باعث تنگ شدن آنها شود. در واقع قطعات کلسترول جدا شده و از طریق جریان خون حرکت می کنند. این قطعات برای عبور از شریان بسیار بزرگ بوده و باعث ایجاد بیماری آمبولی مغزی می شوند.

همچنین بخوانید:

تفاوت تری گلیسیرید و کلسترول (کلیک)

علائم آمبولی مغزی

علائم آمبولی و سکته مغزی در مردان و زنان مشابه بوده اما وابسته به محل انسداد مغز متغیر است.

شایع ترین علائم آمبولی و سکته مغزی عبارتند از:

مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
افتادن یک طرف صورت
ضعف یا بی حسی بازو

سایر علائم احتمالی آمبولی و سکته مغزی عبارتند از:

از دست دادن تعادل
ضعف عمومی
بی حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا به ویژه در یک طرف
مشکل در راه رفتن
از دست دادن بینایی یک یا هر دو چشم
خستگی
عدم تمرکز، سردرگمی یا مشکلات حافظه
سرگیجه
تهوع یا استفراغ
سردرد شدید

عوامل خطر آمبولی مغزی

خطر سکته مغزی با افزایش سن (در مردان و زنان) بیشتر می شود. با این وجود احتما ایجاد سکته مغزی در زنان بیش از مردان است. همچنین احتمال مرگ زنان به دلیل سکته مغزی بیش از مردان است.

نژاد نیز در خطر ایجاد سکته مغزی تاثیر است. مردم آفریقایی آمریکایی در مقایسه با قفقازی ها خطر بیشتری برای سکته مغزی دارند. این افزایش خطر با شیوع بیماری های زیر در آفریقایی آمریکایی ها مرتبط است:

دیابت
فشار خون بالا
چاقی
ریتم غیر طبیعی قلب از جمله فیبریلاسیون دهلیزی
بیماری سلول داسی شکل

برخی از عوامل پزشکی و سبک زندگی نیز در افزایش خطر ابتلا به آمبولی مغزی موثر هستند.

عوامل خطر سبک زندگی

عوامل خطر سبک زندگی برای سکته مغزی عبارتند از:

نوشیدن الکل زیاد
رعایت رژیم غذایی ناسالم
سیگار کشیدن
عدم فعالیت بدنی
چاقی

عوامل خطر پزشکی

عوامل خطر پزشکی سکته مغزی عبارتند از:

بیماری قلبی
سکته مغزی قبلی یا سکته مغزی کوچک (TIA)
فشار خون بالا
بیماری سلول داسی شکل
کلسترول بالا
دیابت

داشتن سابقه خانوادگی نیز باعث افزایش سکته مغزی و احتمال ایجاد آن در افراد می شود.

تشخیص آمبولی مغزی

اولین گام ها برای تشخیص بیماری آمبولی مغزی شامل موارد زیر هستند:

آزمایش خون برای بررسی عوامل لخته شدن که نشان دهنده تشکیل لخته خون هستند.
بررسی نبض برای ضربان قلب نامنظم
اندازه گیری فشار خون

سپس باید اسکن مغزی برای تعیین محل، علت و شدت آمبولی انجام شود – اغلب پزشک یکی از اسکن های زیر را توصیه می کند:

اسکن MRI: این اسکن با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تصویری دقیق تر از بافت های مختلف مغز ارائه می دهد.
سی تی اسکن: این اسکن مجموعه ای از تصاویر تهیه شده با اشعه ایکس را با یک تصویر سه بعدی از مغز ترکیب می کند.

همچنین بخوانید:

همه چزی درباره سی تی اسکن (کلیک)

درمان آمبولی مغزی

مصرف دارو، جراحی یا هر دو از روش های موجود برای درمان بیماری آمبولی مغزی هستند. نوع درمان نیز وابسته به عوامل مختلف زیر متفاوت است:

علت ایجاد آمبولی
مدت زمان ایجاد علائم برای اولین بار
محل ایجاد آمبولی

داروها

داروهای زیر برای بیماری آمبولی مغزی قابل تجویز هستند:

آسپرین یا داروهای ضد پلاکت مشابه که احتمال ایجاد لخته های بیشتر را کاهش می دهد.
داروهای فشار خون برای تثبیت فشار خون
داروهای ترومبولیتیک برای حل کردن لخته های خون – این داروها باید طی 3 ساعت پس از شروع علائم دریافت شوند.
داروهای ضد انعقاد خون که شیمی خون را تغییر داده و از تشکیل لخته خون جلوگیری می کنند.
استاتین ها برای کاهش کلسترول خون

همچنین بخوانید:

استاتین ها : موارد مصرف و عوارض (کلیک)

جراحی

برای برخی افراد انجام جراحی ترومبکتومی مکانیکی لازم است. در این روش یک کاتتر در شریان و اغلب در کشاله ران قرار داده می شود. سپس جراح یک دستگاه کوچک از طریق سوند برای از بین بردن لخته خون را وارد کرده تا لخته را بمکد.

ترومبکتومی مکانیکی فقط برای حدود 1 نفر از هر 10 فرد مبتلا به سکته مغزی مناسب و تاثیر گذار است. در واقع برای دریافت بهترین و موثرترین نتایج از این روش، باید طی 6 ساعت از شروع علائم انجام شود.

بهبود (ریکاوری)

آمبولی های مغز وابسته به شدت و موقعیت آنها در مغز، به روش های مختلفی روی بدن اثر گذار هستند.

اغلب فرد پس از سکته مغزی برای بازیابی قوای جسمی و کنترل عملکردهای از دست رفته به زمان نیاز دارند.

بیشتر افرادی دچار سکته مغزی باید برای روند بهبودی دارو مصرف کنند. تیم پزشکی نیز این افراد را تحت نظر گرفته و در صورت لزوم داروها را تنظیم می کنند.

در دوران ریکاوری سکته مغزی وابسته به ماهیت و شدت سکته مغزی اقدامات زیر کمک کننده هستند:

گروه های پشتیبانی سکته مغزی: یک گروه پشتیبانی حمایت عملی و احساسی برای افراد بهبود یافته از سکته مغزی را فراهم می کند.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست با در نظر گرفتن تمرینات به بهبود کنترل، هماهنگی و مهارت عضلات کمک می کند.
گفتار درمانی: درمانگر با استفاده از این روش به برقراری ارتباط موثر پس از سکته مغزی کمک می کند.

همچنین بخوانید:

گفتار درمانی چیست؟ (کلیک)

پیشگیری

بر اساس اعلام انجمن سکته مغزی آمریکا، 80% از آمبولی و سکته های مغزی قابل پیشگیری هستند.

در نظر گرفتن معاینات منظم پزشکی برای افراد دارای بیماری زمینه ای و در معرض خطر سکته مغزی، ضروری است. این موارد عبارتند از:

بیماری خود ایمنی
کلسترول بالا
دیابت
بیماری قلبی

عادت های سبک زندگی زیر نیز در پیشگیری از سکته مغزی موثر هستند:

حدود 2.5 ساعت ورزش با شدت متوسط در هفته
رعایت رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه ها و سبزیجات
حفظ وزن سالم
محدود کردن مصرف الکل
ترک سیگار

چشم انداز

دریافت سریع درمان برای سکته مغزی باعث افزایش احتمال بهبودی کامل می شود. با این وجود افراد دچار سکته مغزی در معرض خطر ابتلا به سکته دیگر قرار دارند.

بر اساس آنالیز داده های بیمه سلامت آلمان در سال 2019، حدود 3% از افرادی که دچار سکته مغزی شدند طی 90 روز پس از آن مجدد این وضعیت را تجربه می کنند. در واقع خطر ایجاد سکته مغزی بعدی در سال اول بیشتر است.

افراد دارای سکته مغزی شدید، دچار معلولیت های ناتوان کننده ای می شوند. در واقع برخی از آنها به مراقبت های پزشکی مداوم و همچنین پشتیبانی عملی و احساسی نیاز دارند.

جمع بندی

بیماری آمبولی مغزی به دلیل انسداد یک شریان در مغز یا شریانی که به مغز خون سرشار از اکسیژن می رساند، رخ می دهد. چنین انسدادهایی، محدود شدن جریان خون به مغز و در نتیجه مرگ سلول های مغزی را در پی دارند.

آمبولی های مغزی به طور ناگهانی ایجاد شده و برای محدود کردن آسیب مغزی به درمان فوری نیاز دارند.

اصطلاح FAST (مخفف صورت، بازو، گفتار و زمان) روشی مفید برای تشخیص علائم سکته مغزی است. توجه داشته باشید که اگر فردی مشکوک به سکته مغزی است باید فورا وی را به اورژانس برسانید.

بهترین روش برای پیشگیری از ایجاد سکته مغزی انجام معاینات پزشکی و در نظر گرفتن سبک زندگی سالم است. رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل و ورزش منظم برای حفظ وزن سالم از جمبه روش های کمک کننده هستند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.