آمبولی مایع آمنیوتیک در دوران بارداری : علائم - علت - عوامل خطر - درمان - چشم انداز

آمبولی مایع آمنیوتیک یکی از عوارض جدی، کشنده اما نادر دوران بارداری است؛ علائم – علت – تشخیص – درمان و چشم انداز این وضعیت را بخوانید.

آمبولی مایع آمنیوتیک (AFE) یکی از عوارض جدی دوران بارداری است که به ندرت رخ می دهد. زمانیکه سلول های جنین یا مایع آمنیوتیک (مایع رحمی که در دوران بارداری اطراف جنین را می پوشاند) وارد جریان خون مادر شود، این وضعیت رخ می دهد.

این بیماری نادر است اما در صورت ایجاد می تواند منجر به مرگ مادر شود. آمبولی مایع آمنیوتیک در هنگام زایمان یا پس از آن رخ داده و می تواند هم مادر و هم نوزاد را درگیر کند.

تنگی نفس، آشفتگی، تهوع و استفراغ از جمله علائم اولیه آمبولی مایع آمنیوتیک هستند.

از آنجایی که علائم می توانند به سرعت جدی شوند باید بلافاصله پس از بروز، مادر را برای دریافت مراقبت های پزشکی به بیمارستان منتقل کرد.

دریافت درمان سریع در پیشگیری از عوارض طولانی مدت آمبولی مایع آمنیوتیک و مرگ ناشی از آن موثر است.

در این مقاله آمبولی مایع آمنیوتیک، علائم، علت، عوامل خطر و نحوه درمان آن مورد بررسی قرار می گیرد.

همچنین بخوانید:

عوارض بارداری (کلیک)

آمبولی مایع آمنیوتیک (AFE) چیست؟

AFE که تحت عنوان سندرم آنافیلاکتوئید بارداری نیز شناخته می شود یکی از عوارض بسیار نادر بارداری است.

بر اساس تحقیقات این بیماری در کشور آمریکا تقریبا از 100 هزار خانم 5.1 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. جنین در دوران بارداری در کیسه آمنیوتیک رحم قرار دارد. درون این کیسه مایعی قرار دارد که از جنین محافظت می کند.

وارد شدن مایع آمنیوتیک یا سلول های جنین به جریان خون مادر می تواند منجر به مسدود شدن یکی از شریان ها شود. به این شرایط ایجاد شده آمبولی مایع آمنیوتیک گفته می شود.

اکثر موارد AFE در حین زایمان (طبیعی یا سزارین) یا بلافاصله پس از آن ایجاد می شوند. البته در برخی موارد نادر این وضعیت می تواند در حین یا پس از سقط جنین نیز رخ دهد.

همچنین بخوانید:

تفاوت بین ترومبوز و آمبولی (کلیک)

علائم آمبولی مایع آمنیوتیک

علائم آمبولی مایع آمنیوتیک به صورت کاملا ناگهانی رخ داده و از آنجایی که ارگان های زیادی از بدن را تحت تاثیر قرار می دهد، وضعیتی بسیار خطرناک است.

عدم درمان آمبولی مایع آمنیوتیک، منجر به ایجاد شرایطی مانند نارسایی قلبی یا حتی ایست قلبی می شود.

از جمله علائم اولیه آمبولی مایع آمنیوتیک عبارتند از:

تنگی نفس
آشفتگی
تهوع یا استفراغ
افزایش اضطراب
لرز
گیجی
علائم حیاتی غیر طبیعی
تغییر رنگ پوست
دیسترس جنینی (fetal distress)
احساس مرگ قریب الوقوع

علائم بعدی آن نیز شامل موارد زیر هستند:

از دست دادن هوشیاری
خونریزی از برش سزارین، رحم و نواحی وریدی
تشنج

همچنین بخوانید:

تشنج چیست؟ (کلیک)

علت آمبولی مایع آمنیوتیک

مایع آمنیوتیک یا سلول های جنین می توانند در هنگام زایمان وارد جریان خون شوند. در بسیاری از موارد این وضعیت هیچ مشکل خاصی ایجاد نمی کند.

با این وجود این سلول ها در برخی افراد باعث ایجاد واکنش بد در سیستم ایمنی بدن می شوند. سیستم ایمنی با تشخیص این موارد به عنوان مهاجم خارجی، موجب ایجاد واکنش آلرژیک می شود. در نتیجه این امر، التهاب، آمبولی و آسیب به بافت های سالم ایجاد می شود.

در بسیاری از موارد مایع آمنیوتیک یا سلول های جنین از طریق پارگی هایی در دهانه رحم وارد جریان خون می شوند. آسیب یا ناهنجاری های جفت (عضوی که جنین را به مادر متصل می کند) از دیگر علت های ورود مایع آمنیوتیک به جریان خون و ایجاد این آمبولی است.

عوامل خطر

برخی افراد خطر بیشتری برای ابتلا به AFE دارند. بر اساس مقاله ای در سال 2016، افراد زیر در معرض خطر بیشتری برای این وضعیت هستند:

پارگی در رحم یا دهانه آن
خانم های دارای سن بالا
وجود انقباضات شدید در حین زایمان
زایمان القایی (induced labor)
چند قلو زایی
زایمان بالای 5 یا بالاتر از آن
زایمان سزارین

برخی از عوارض بارداری منجر به افزایش احتمال ایجاد AFE می شود. این موارد عبارتند از:

جدا شدن زودرس جفت از دیواره رحم
اکلامپسی، شرایطی که باعث فشار خون بالا، تشنج و در برخی موارد به کما رفتن فرد می شود.
دیسترس جنینی یا مرگ جنین
جفت سر راهی (placenta previa)، در این وضعیت جفت باعث مسدود شدن کامل یا جزئی دهانه رحم می شود.

همچنین بخوانید:

عارضه بارداری پره اکلامپسی (کلیک)

راه های درمان آمبولی مایع آمنیوتیک

از آنجایی که AFE وضعیتی اورژانسی است باید فورا به دنبال دریافت فوریت های پزشکی بود. تشخیص زودهنگام آمبولی مایع آمنیوتیک برای حفظ سلامت جان مادر و جنین ضروری است.

در این وضعیت متخصصان ابتدا به دنبال حفظ سلامتی مادر هستند سپس در صورت مناسب بودن شرایط جنین را به دنیا می آورند. درمان مادر در این وضعیت شامل تثبیت عملکرد قلب و تنفس است. برای انجام این کار اقدامات زیر در نظر گرفته می شوند:

تحویل اکسیژن مکمل
احیای قلبی ریوی (CPR)، تکنیکی برای احیای ضربان قلب، تنفس یا هر دو
استفاده از دستگاه تنفسی، وسیله ای برای کمک به تنفس فرد

برخی از متخصصان نیز برای کمک به حفظ فشار خون و کاهش مایعات در ریه ها و اطراف قلب، مصرف برخی داروها را توصیه می کنند.

چشم انداز

AFE یک بیماری نادر، خطرناک و در برخی موارد کشنده است. آمارهای متفاوتی در خصوص میزان زنده ماندن مادر و جنین وجود دارد. با این حال این مساله خود نشانه دهنده ماهیت جدی این عارضه بارداری است.

چشم انداز مادر

بر اساس یک مقاله در سال 2021، میزان مرگ و میر خانم هایی که AFE را تجربه می کنند بین 40% تا 60% متغیر است.

تشخیص و درمان سریع آمبولی مایع آمنیوتیک منجر به بهبودی چشم انداز افراد می شود. حدود دو سوم افرادی که با وجود AFE زنده می مانند مشکلات ریوی، عصبی و قلبی عروقی را تجربه می کنند.

چشم انداز جنین

میزان مرگ و میر جنین های درگیر آمبولی مایع آمنیوتیک، 30% است. با این وجود مواردی که زنده می مانند اغلب دچار مشکلات زیر می شوند:

ناتوانی شناختی، شرایطی تاثیر گذار بر توانایی تفکر فرد
فلج مغزی، که باعث ایجاد هماهنگی ضعیف بین عضلات می شود.
انسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک، نوعی بیماری مغزی است و زمانی رخ می دهد که مغز مدت طولانی بدون اکسیژن باشد.

زمان مراجعه به پزشک

درصورت انجام زایمان در بیمارستان، بلافاصله پس از تشخیص علائم آمبولی مایع آمنیوتیک می توان درمان را آغاز کرد.

اما باید خانم هایی که در خانه زایمان می کنند، زایمان کرده یا پس از زایمان به خانه برگشته اند، از علائم اولیه این بیماری آگاهی کامل داشته باشند. درصورتی که به آمبولی مایع آمنیوتیک مشکوک هستید سریعا برای تشخیص و دریافت درمان با اورژانس تماس بگیرید.

درمان اولیه می تواند مانع مرگ و ایجاد عوارض بلند مدت شود.

جمع بندی

AFE یک بیماری جدی اما نادر است. این وضعیت به علت وارد شدن مایع آمنیوتیک یا سلول جنینی به جریان خون مادر و به دنبال آن انسداد شریان رخ می دهد.

در حال حاضر هیچ راهی برای پیشگیری از این وضعیت وجود ندارد. با این حال بالا بودن سن مادر، زایمان سزارین و چند قلویی زایی از جمله عوامل خطر AFE هستند.

AFE شرایطی جدی است بنابراین در صورت بروز علائم آن باید سریعا به دنبال دریافت مراقبت های پزشکی لازم بود.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.