فنیل آلانین در مواد غذایی
مواد غذایی حاوی پروتئین بالا بعنوان منابع غذایی سرشار از فنیل آلانین محسوب می شوند، انواع – خواص و عوارض این اسید آمینه ضروری را بخوانید.
یکی از اصلی ترین و با همیت ترین ترکیبات بدن انسان اسیدهای آمینه (آمینو اسیدها هستند). آمینو اسیدها ساختار اساسی پروتئین را تشکیل می دهند.
در بدن انسان 20 نوع اسیدآمینه وجود دارد که به دو دسته ضروری و غیر ضروی تقسیم می شوند.
بدن انسان قادر به تولید اسید آمینه های غیر ضروری است. اما انواع ضروری توسط بدن تولید نمی شوند و در نتیجه برای تامین آنها نیاز به دریافت این ترکیبات از طریق رژیم غذایی و مکمل می باشد.
یکی از اسید آمینه های ضروری برای بدن انسان، آمینو اسید فنیل آلانین (Phenylalanine) است. فنیل آلانین مسئول بسیاری از عملکردهای مهم بدن انسان است.
در این مقاله به بررسی خواص و عوارض فنیل آلانین و همچنین منابع و مواد غذایی حاوی آن می پردازیم.
همچنین بخوانید:
معرفی 20 غذای لذیذ و سرشار از پروتئین (کلیک)
فنیل آلانین چیست؟
فنیل آلانین یک اسید آمینه ضروری در انسان است. همانطور که در قسمت مقدمه عنوان شد، بدن قادر به تولید آمینو اسیدهای ضروری همچون فنیل آلانین نیست و لازم است آنها را از طریق مواد غذایی یا مکمل ها دریافت کند.
فنیل آلانین یکی از اجزاء اصلی تشکیل دهنده برخی آنزیم و پروتئین های مهم است. برای نمونه، بدن انسان می تواند فنیل آلانین را به تیروزین تبدیل کرده و سپس از آن جهت سنتز پیام رسان های عصبی نوراپی نفرین و دوپامین استفاده کند.
علاوه بر این فنیل آلانین در تولید سایر آمینو اسیدها تقش مهمی دارد. (اسیدهای آمینه ملکول هایی هستند که در ترکیب با یکدیگر پروتئین را می سازند).
همچنین بخوانید:
انواع فنیل آلانین
انواع مختلف فنیل آلانین نقش و عملکردهای متفاوتی در بدن دارند.
انواع فنیل آلانین عبارتند از:
L – form یا L-phenylalanine
D – form یا D-phenylalanine
ال فنیل آلانین با پروتئین ها ترکیب شده و در فنیل آلانین به عنوان یک مسکن و تسکین دهنده درد عمل می کند.
ال فنیل آلانین در مواد غذایی یافت می شود. این در حالیست که دی فنیل آلانین یک نوع مصنوعی فرم ال فنیل آلانین است.
فنیل آلانین در مواد غذایی
بدن انسان برای تامین اسید آمینه ضروری فنیل آلانین از مواد و منابع غذایی و مکمل ها استفاده می کند.
بر اساس یک بررسی انجام شده در سال 2020، اسید آمینه فنیل آلانین بواسطه اینکه یکی از ترکیبات اصلی بسیاری از پروتئین های طبیعی است، در مواد غذایی با پروتئین بالا یافت می شود.
این یعنی مواد غذایی حاوی پروتئین بالا، منابع قوی و سرشار از فنیل آلانین هستند.
برخی منابع غذایی سرشار از پروتئین جهت تامین اسید آمینه فنیل آلانین عبارتند از:
- غلات همچون:
- گندم
- جو
- جو دوسر
- چاودار
- کینوا
- حبوبات همچون عدس
- آجیل و مغز دانه ها
- گوشت های گیاهی
- محصولات سویا و تمپه
- گیاه جلبک
- شیرین کننده آسپارتام
مواد غذایی با فنیل آلانین کم عبارتند از:
- میوه ها
- سبزیجات
- قندها
- نشاسته
- چربی ها
خواص فنیل آلانین
برخی خواص و فواید سلامتی اسید آمینه ضروری فنیل آلانین عبارتند از:
سلامت پوست
فنیل آلانین سبب تحریک تولید ملانین بعنوان رنگدانه طبیعی پوست می شود.
به همین دلیل فنیل آلانین خواص بهبود بیماری پوستی ویتیلیگو که در آن پوست در قسمت هایی رنگدانه های خود را از دست می دهد، خواهد شد.
سلامت عصبی
بدن از فنیل آلانین برای تولید پیام رسان های عصبی نوراپی نفرین استفاده می کند.
نوراپی نفرین نقش مهمی در بسیار یا زا عملکرد های بدن دارد.
برخی وظایف آن عبارتند از:
- کمک به حرکت سیگنال ها بین مغز و سلول های عصبی بدن
- بهبود حافظه
- حفظ حالت بیدار یا هوشیار
- کاهش دردهای گرسنگی
علاوه بر این نوراپی نفرین خواص ضد افسردگی دارد. به همین دلیل، برخی از دانشمندان عقیده دارند که ال فنیل آلانین در درمان افسردگی موثر خواهد بود.
بیماری فنیل آلانین
مصرف فنیل آلانین در اکثر افراد ایمن بوده و خطری برای سلامت آنها ندارد.
اما برخی افراد به بیماری فنیل کتونوری (PKU) مبتلا هستند. آنها در صورت مصرف مواد غذایی حاوی فنیل آلانین دچار خطرات و عوارض ناخوشایند و جدی خواهند شد.
فنیل کتونوری (Phenylketonuria) یک بیماری متابولیک ارثی است. این بیماری بر توانایی بدن جهت تجزیه فنیل آلانین و تبدیل به تیروزین تأثیر می گذارد. در نتیجه، فنیل آلانین در خون و مغز تجمع یافته و سبب آسیب مغزی و صدمه سیستم عصبی می شود.
برخی علائم PKU عبارتند از:
- پوست، مو و چشمان روشن تر نسبت به خواهر و برادران بدون بیماری
- اسپاسم یا لرزش بدن
- بوی تند ادرار
- بوی تند پوست فرد
- استفراغ مکرر
- اگزما
- مشکلات رفتاری همچون عصبانیت های مکرر، پرخاشگری، خشونت یا خودآزاری
- تشنج
- بیش فعالی
PKU اغلب در اوایل دوران نوزادی خود را نشان می دهد. کودکان مبتلا به این بیماری باید از خوردن غذاهای حاوی مقادیر بالای فنیل آلانین خودداری کنند.
با این حال، بر اساس یک مطالعه قدیمی در سال 2011، دانشمندان تاکنون در مورد این که آیا چنین محدودیت غذایی برای بزرگسالان ضروری است یا خیر، اختلاف نظر دارند.
عوارض
عوارض جانبی ناشی از مصرف فنیل آلانین فقط و فقط برای افراد مبتلا به PKU نگران کننده است.
برخی عوارض مربوط به PKU عبارتند از:
ادراک و خلق و خو
در فرد مبتلا به PKU، فنیل آلانین منجر به عوارض جانبی مرتبط با شناخت و خلق و خوی فرد می شود.
در یک آزمایش دوسوکور و کنترلی با دارونما در سال 2011، تاثیر مصرف فنیل آلانین در بزرگسالان مبتلا به PKU مورد بررسی قرار گرفت.
یک گروه از بزرگسالان مبتلا به PKU، به مدت 4 هفته مکمل فنیل آلانین استفاده کردند، گروه کنترلی نیز از دارونما استفاده کردند.
در پایان آزمایش، افرادی که در گروه دارونما قرار داشتند حالات بهتری داشته و در آزمایش های توجه پایدار نمرات بالاتری نسبت به افرادی که مکمل فنیل آلانین دریافت می کردند، کسب کردند.
بارداری و زایمان
بر مبنای یک مقاله معتبر در سال 2015، زنان مبتلا به PKU ، به احتمال بیشتری فرزندی که PKU نیز دارد، خواهند داشت.
متخصصان مراقبت های بهداشتی از این بیماری به عنوان سندرم PKU مادر یاد می کنند.
مطابق با تحقیقات انجام شده، نوزادان مبتلا به سندرم PKU مادر بیشتر دچار عوارض و مشکلات زیر خواهند شد:
- محدودیت رشد داخل رحمی
- نقایص قلبی
- میکروسفالی
- اختلالات شناختی
مقدار مصرف مناسب
یک بررسی در سال 2007 نشان داد که حداقل دوز روزانه فنیل آلانین حدود 9.1 میلی گرم بر کیلوگرم (میلی گرم/کیلوگرم) وزن بدن است.
حداکثر دوز روزانه فنیل آلانین 38-48 میلی گرم/کیلوگرم وزن بدن می باشد.
اگر به PKU مبتلا هستید، لازم است مقادیر مصرفی فنیل آلانین بسیار کمتر از افراد عادی باشد.
در این خصوص لازم است تا افراد مبتلا به PKU، برای مشاوره بیشتر در مورد مصرف فنیل آلانین با پزشک یا متخصص تغذیه خود صحبت کنند.
خلاصه
فنیل آلانین یک اسید آمینه ضروری بوده و بدن انسان قادر به سنتز فنیل آلانین خود نیست. بنابراین افراد باید آن را از منابع غذایی دریافت کنند.
بصورت کلی، مواد غذایی حاوی پروتئین بالا، منابع غنی برای فنیل آلانین هستند.
فنیل آلانین در تولید نوروترنسمیترهای عصبی نوراپی نفرین و دوپامین نقش داشته و در نتیجه برای عملکرد مناسب مغز و سیستم عصبی ضروری است. فنیل آلانین همچنین به تولید رنگدانه ملانین که به پوست، مو و چشم ها رنگ می دهد، کمک می کند.
اکثر مردم می توانند فنیل آلانین را بدون خطر عوارض جانبی مصرف کنند. اما برخی نیز مبتلا به بیماری متابولیک و نادر PKU بوده و بدن آنها قادر به تجریه فنیل آلانین نیست.
این امر می تواند منجر به سطوح مضر فنیل آلانین در بدن شده و عوارض جدی در پی داشته باشد. بنابراین، لازم است تا افراد مبتلا به PKU در مورد میزان مصرف فنیل آلانین احتیاط کنند.