سندرم نورولپتیک بدخیم : علائم و درمان

سندرم نورولپتیک بدخیم نوعی بیماری است که در واکنش به مصرف داروهای ضد روان پریشی رخ می دهد؛ علائم و گزینه های درمانی این نشانگان را بخوانید.

 

سندرم نورولپتیک بدخیم (NMS) نوعی بیماری عصبی نادر است که در نتیجه مصرف داروهای ضد روان پریشی ایجاد می شود.

ایجاد اختلال در عملکرد اتونومیک یکی از علائم و ویژگی های اصلی این بیماری است. در اختلال عملکرد اتونومیک، اعصاب کنترل کننده عملکردهای غیر ارادی بدن دچار آسیب می شوند.

اختلال عملکرد اتونوم، عملکرد قلب، ریه ها، دستگاه گوارش و مثانه را تحت تاثیر قرار می دهد. سفتی عضلات، تب و تغییر وضعیت ذهنی از دیگر علائمی است که در نشانگان نورولپتیک بدخیم تجربه می شود.

این بیماری در صورتی که در اسرع وقت درمان نشود باعث ایجاد عوارض تهدید کننده زندگی می شود. با این حال درمان فوری می تواند منجر به بهبودی کامل شود.

در این مقاله بیماری سندرم نورولپتیک بدخیم، علت، گزینه های درمانی و عوامل خطر آن مورد بررسی قرار می گیرند.

 

همچنین بخوانید:

روان پریشی یا سایکوز چیست؟ (کلیک)

 

سندرم نورولپتیک بدخیم (NMS) چیست؟

نشانگان نورولپتیک بدخیم نوعی واکنش نادر و مرگبار ایجاد شده در برابر مصرف داروهای ضد روان پریشی است.

این داروها که تحت عنوان داروهای اعصاب نیز شناخته می شوند، مانع از فعالیت بیش از حد دوپامین می شوند. دوپامین نوعی هورمون انتقال دهنده عصبی و حامل پیام ها بین سلول ها است.

داروهای ضد روان پریشی اصولا برای افراد دارای اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و بیماری های عصبی یا سلامت روان مشابه تجویز می شوند.

تقریبا 0.01% تا 3.2% از افراد مصرف کننده داروهای ضد روان پریشی دچار این سندرم می شوند. کمتر از 10% از این موارد به مرگ منتهی می شوند.

 

علائم سندرم نورولپتیک بدخیم

علائم سندرم نورولپتیک بدخیم پس از 1 تا 3 روز از مصرف داروی ضد روان پریشی ایجاد می شود. علائم اصلی سندرم نورولپتیک بدخیم شامل موارد زیر هستند:

• سفتی عضلات
• تب
• اختلال عملکرد اتونومیک
• تغییر وضعیت ذهنی

تغییر وضعیت ذهنی شامل علائم خفیف مانند خواب آلودگی، تحریک پذیری و گیجی تا علائمی شدیدی مانند هذیان و کما است.

 

همچنین بخوانید:

خشکی و سفتی عضلات (کلیک)

 

علت نشانگان نورولپتیک بدخیم

همانطور که بالاتر توضیح داده شد، سندرم نورولپتیک بدخیم یک بیماری نادر ناشی از مصرف داروهای ضد روان پریشی است. این داروها که فعالیت دوپامین را کاهش می دهند برای درمان اختلالات عصبی مختلف تجویز می شوند.

داروهای بسیاری می توانند باعث ایجاد این سندرم شوند، اما آنتی سایکوتیک های نسل اول مهم ترین عامل ایجاد آن هستند. هالوپریدول دکانوات و فلوفنازین از جمله این داروها هستند.

قطع ناگهانی داروهای افزایش دهنده فعالیت دوپامین (مانند داروهای بیماری پارکینسون) نیز یکی از عوامل ایجاد نشانگان نورولپتیک بدخیم است.

 

همچنین بخوانید:

دوپامین در بیماری پارکینسون (کلیک)

 

عوامل خطر

عامل اصلی ایجاد این سندرم همانطور که پیشتر ذکر شد، مصرف داروهای ضد روان پریشی است.

همه داروهای ضد روان پریشی می توانند باعث ایجاد این وضعیت شوند با این حال برخی داروها احتمال بیشتری برای ایجاد آن دارند.

مصرف بیش از یک داروی ضد روان پریشی نیز در افزایش خطر ابتلا به این سندرم موثر است.

سایر عوامل خطر بیماری سندرم نورولپتیک بدخیم شامل موارد زیر هستند:

• ژنتیک
• سن
• درجه حرارت بالا
• موانع و محدودیت های فیزیکی
• کانالوپاتی عضلانی؛ نوعی اختلال ارثی فیبر عضلانی
• داشتن چندین بیماری
• NMS قبلی
• سابقه خانوادگی کاتاتونیا
• کم آبی بدن

این وضعیت مردان را دو برابر بیش از زنان درگیر می کند.

 

همچنین بخوانید:

کم آبی بدن / دهیدراتاسیون (کلیک)

 

مقایسه با هیپرترمی بدخیم

هیپرترمی بدخیم (MH) نیز وضعیتی کشنده و مشابه سندرم نورولپتیک بدخیم است. MH واکنش شدیدی است که در برابر یک بی حس کننده استنشاقی یا شل کننده عضلانی رخ می دهد. این وضعیت ناشی از یک جهش ژنتیکی نادر است که از یک یا هر دو والدین به ارث می رسد.

هیپرترمی بدخیم تقریباً 1 نفر از هر 100000 فرد بزرگسال و 1 از 30000 کودکی که یک داروی بی حس کننده یا شل کننده عضلانی دریافت می کنند، را تحت تاثیر قرار می دهد. میزان مرگ و میر در افراد مبتلا به هیپرترمی بدخیم 3% – 5% است.

 

همچنین بخوانید:

داروهای شل کننده عضلات (کلیک)

 

شباهت

نشانگان نورولپتیک بدخیم و هیپرترمی بدخیم، علائم مشابهی مانند تب، سفتی عضلانی و افزایش ضربان قلب دارند.

سندرم نورولپتیک بدخیم شباهت هایی به واکنش دیستونیک حاد (نوعی عارضه جانبی داروهای ضد روان پریشی که باعث اسپاسم شدید عضلانی می شود) نیز دارد. البته واکنش های دیستونیک حاد منجر به ایجاد علائمی مانند اختلال عملکرد اتونوم، تب یا تغییر وضعیت ذهنی نمی شود.

 

تفاوت

تفاوت اصلی بین این دو وضعیت علت ایجاد کننده آنها است. نشانگان نورولپتیک بدخیم در نتیجه واکنش به داروهای ضد روان پریشی است، در حالی که هیپرترمی بدخیم واکنشی ایجاد شده در برابر بی حس کننده یا شل کننده عضلانی است که به دلیل یک ناهنجاری ژنتیکی رخ می دهد.

 

تشخیص

بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ویرایش پنجم، برای تشخیص بیماری سندرم نورولپتیک بدخیم، باید سه مورد زیر وجود داشته باشد:

• مصرف یک داروی مسدود کننده دوپامین
• سفتی شدید عضلات
• تب

همچنین بر اساس DSM-5 حداقل دو مورد از علائم زیر باید رخ داده باشد:

• لرزش
• بی اختیاری
• مشکل در بلع
• تعریق بیش از حد
• تغییر سطح هوشیاری
• عدم توانایی صحبت کردن
• تعداد بالای گلبول های سفید خون
• افزایش ضربان قلب در حالت استراحت
• افزایش سطح آنزیم کراتین فسفوکیناز (CPK)
• فشار خون بالا یا فشار خونی که بین نرمال و بالا در نوسان است.

در اینصورت پزشک انجام آزمایش خون و نمونه ادرار را برای بررسی تغییر یا عدم تغییر میزان گلبول های سفید، CPK  و pH خون، الکترولیت ها و آنزیم های کبدی توصیه می کند.

تعداد طبیعی گلبول های سفید بین 4000 تا 11000 در هر میکرولیتر خون متغیر است. فرد مبتلا به نشانگان نورولپتیک بدخیم معمولاً تا 40000 گلبول سفید در هر میکرولیتر دارد.

همچنین سطوح بالای CPK در این افراد نشان دهنده شدت بیماری است.

 

درمان سندرم نورولپتیک بدخیم

درمان این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده اما به صورت کلی پزشک در ابتدا سعی می‌ کند فرد را با اصلاح فشار خون، ضربان قلب، سطح الکترولیت و pH خون به وضعیت ثابتی برساند. هیدراته ماندن بدن فرد بیمار، مورد دیگری است که اهمیت بسیاری دارد.

در این بیماری به دلیل اختلال عملکرد اتونوم احتمال زیادی برای ایجاد ضربان قلب غیر طبیعی وجود دارد. بنابراین افراد مبتلا به این سندرم به تنفس مکانیکی یا کمکی نیاز خواهند داشت. همچنین برخی پزشکان برای جلوگیری یا توقف سفتی خطرناک ماهیچه ها داروهای شل کننده را تجویز می کنند.

در شرایط نادر، ممکن است درمان الکتروشوک درمانی (ECT) توصیه شود. در این حالت در زمانی که فرد خواب است، پزشک کمی جریان الکتریکی را وارد مغز می‌کند. ECT برای کاهش علائم در افرادی که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند، موثر است.

 

چشم انداز

درمان به موقع باعث بهبودی اکثر افراد پس از گذشت 2 تا 14 روز می شود. پس از بهبودی پزشک باید یک داروی ضد روان پریشی متفاوت یا دوز کمتر داروی قبلی را تجویز کند.

عدم درمان سریع باعث ایجاد عوارض جدی می شود. آسپیراسیون ریوی (که در آن مایع یا جسمی به نای و ریه ها استنشاق می شوند) از جمله این عوارض است. برخی افراد نیز دچار نارسایی کلیه یا نارسایی چند عضوی می شوند.

در کمتر از 10% از موارد، این بیماری منجر به مرگ افراد می شود.

 

خلاصه

نشانگان نورولپتیک بدخیم یک واکنش نادر به داروهای ضد روان پریشی است. تغییر وضعیت ذهنی، سفتی عضلانی، اختلال عملکرد خودکار و تب از جمله علائم سندرم نورولپتیک بدخیم هستند.

اگرچه برخی از افراد مبتلا به این سندرم دچار عوارض کشنده می شوند اما اکثر افراد پس از چند روز از دریافت درمان صحیح، بهبودی کامل را تجربه می کنند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.