آزمایش خون سل : تست TB Igra

آزمایش خون سل (TB Igra) برای تشخیص وجود یا عدم وجود باکتری عامل عفونت سل کاربرد دارد؛ تفسیر نتیجه تست و نحوه درمان بیماری سل را بخوانید.

 

سل نوعی بیماری عفونی است که عموما ریه را تحت تاثیر قرار می دهد. البته در این بیماری احتمال آسیب به سایر اندام های بدن نیز وجود دارد.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سل سیزدهمین علت مرگ و میر در سراسر جهان و دومین عامل مرگ و میر ناشی از یک بیماری عفونی پس از COVID-19 است.

در سال 2018، تقریباً 23% از جمعیت جهان دارای عفونت سل بوده اند و بر اساس شواهد هر ساله 1.5 میلیون نفر جان خود را بر اثر این بیماری از دست می دهند.

اکثر موارد مبتلا به سل در آسیا و آفریقا هستند با این حال بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، تا 13 میلیون نفر در کشور آمریکا نیز دارای عفونت نهفته سل هستند.

برای تشخیص و غربالگری سل می توان از آزمایش خون یا پوست استفاده کرد. پزشک با توجه به دلیل انجام تست، در دسترس بودن و هزینه آزمایش، انتخاب می کند که از کدام آزمایش استفاده شود.

آزمایش خون سل (TB Igra) نوعی آزمایش برای تشخیص وجود یا عدم وجود مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس باکتری عامل ایجاد بیماری سل (TB) می باشد.

در تست خون سل، نمونه خون فرد برای بررسی واکنش ایمنی به این باکتری گرفته می شود.

در این مقاله به بررسی آزمایش خون سل، نحوه عملکرد و نتایج آن پرداخته می شود.

 

همچنین بخوانید:

بیماری سل (TB) (کلیک)

 

آزمایش خون سل چیست؟

آزمایش خون سل که به نام سنجش رها سازی اینترفرون گاما (IGRA) نیز شناخته می شود، آزمایشی برای تشخیص ابتلای فرد به عفونت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است.

این باکتری عامل ایجاد بیماری سل است.

در حال حاضر، دو آزمایش TB IGRA دارای تائیدیه سازمان غذا و دارو (FDA) وجود دارد. QuantiFERON-TB Gold Plus و T-SPOT.TB دو تست قابل استفاده برای تشخیص وجود عفونت سل هستند.

با استفاده از این دو آزمایش‌ خون می توان تشخیص داد که فردی به عفونت سل مبتلا است یا خیر. با این وجود این تست ها قادر به تشخیص نوع سل (نهفته یا فعال) نیستند. درصورتی که عفونت غیر فعال باشد به آن سل نهفته اطلاق می شود.

برای تعیین بیماری سل بررسی های بیشتری مانند تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه و آزمایشات آزمایشگاهی موردنیاز و ضروری هستند.

 

همچنین بخوانید:

5 مرحله عفونت (کلیک)

 

نحوه انجام آزمایش خون سل

در صورتی که احساس می کنید با فرد دارای سل در تماس بوده اید یا علائم آن را دارید، با پزشک برای تجویز آزمایش TB صحبت کنید.

تست سل را می توان در یک کلینیک، مطب پزشک یا مرکز مراقبت های فوری انجام داد.

برای انجام آزمایش، پزشک نمونه خون را با استفاده از یک سوزن در یک لوله مخصوص قرار داده و برای آزمایشگاه ارسال می کند. در این آزمایش اینترفرون گاما (IFN-g)، پروتئین تولید شده توسط سلول های T، اندازه گیری می شود.

سپس پزشک نمونه خون را با آنتی ژن های غیر فعال شده باکتری سل مخلوط می کند. مخلوط ایجاد شده باید در محیطی جهت تقویت فعالیت ایمنی نگهداری شود.

در نهایت آزمایشگاه مقدار IFN-g را اندازه گیری می کند. این عدد نشان دهنده میزان فعالیت سیستم ایمنی بدن است. میزان بالای IFN-g احتمال زیاد مواجهه قبلی با مایکوباکتریوم توبرکلوزیس را نشان می دهد.

 

چه افراید واجد شرایط آزمایش سل هستند؟

بر اساس توصیه CDC، افراد در معرض خطر بالای عفونت سل، باید تست آن را انجام دهند. این افراد عبارتند از:

• کارکنان حوزه سلامت
• با یک فرد مبتلا به سل تماس داشته اند.
• اهل کشوری هستند که در آن بیماری سل شایع تر است.
• نوزادان، کودکان و نوجوانان در تماس نزدیک با بزرگسالان دارای خطر ابتلا به عفونت نهفته سل یا بیماری سل.
• افرادی که در محیط‌ های پرخطر زندگی یا کار می‌کنند، مانند مراکز اصلاحی، خانه‌ های سالمندان و سرپناه‌ بی‌خانمان‌ ها

بسیاری از افراد دارای عفونت نهفته سل ممکن است به بیماری سل مبتلا نشوند. با این حال، برخی افراد خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری سل دارند. از جمله این افراد:

• افرادی که در گذشته درمان صحیح سل را دریافت نکرده اند.
• افرادی که در 2 سال گذشته دارای عفونت سل بوده اند.
• افراد دارای HIV
• نوزادان و کودکان خردسال
• افراد دارای سن بالا و مسن
• افرادی که مواد مخدر غیر قانونی تزریق می کنند.
• افراد دارای نقص ایمنی

پزشک معمولا تست سل را برای افراد دارای خطر کم عفونت سل توصیه نمی کند.

 

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان و پیشگیری از HIV (کلیک)

 

نتیجه آزمایش سل

منفی بودن نتیجه تست سل نشان دهنده این مساله است که خون فرد به آنتی ژن های سل موجود در آزمایش واکنش نشان نداده است. در نتیجه بعید بنظر می رسد که این فرد دارای عفونت سل باشد. با این حال نتیجه آزمایش برخی از افراد دارای بیماری سل بسیار پیشرفته نیز منفی است. منفی شدن نتیجه آزمایش این افراد به این دلیل است که عفونت سل در مراحل بعدی بیماری سل واکنش ایمنی را سرکوب می کند.

مثبت بودن نتیجه آزمایش TB نیز نشان دهنده ابتلای فرد به سل نهفته یا خود بیماری سل است.

سل نهفته به عفونت سل غیر فعال اشاره دارد. در این نوع عفونت سل غیر قابل انتقال بوده و خوده فرد نیز علائمی را تجربه نمی کند. البته این احتمال وجود دارد که فرد در آینده به سل مبتلا شود.

اگر باکتری ها فعال باشند، بیماری سل ایجاد می شود که قابل انتقال به افراد دیگر نیز می باشد. پزشک آزمایش‌ های بیشتری را برای تأیید تشخیص و اینکه آیا فرد مبتلا به عفونت سل فعال یا غیر فعال است، تجویز می‌ کند.

 

همچنین بخوانید:

روش های انتقال عفونت (کلیک)

 

عفونت های نهفته و فعال سل

عفونت ناشی از بیماری سل دارای دو نوع غیر فعال (نهفته) و فعال (بیماری سل) است. همه افرادی که دارای عفونت سل هستند، به بیماری آن مبتلا نمی شوند.

در سل نهفته، بدن قابلیت مبارزه با عفونت و جلوگیری از رشد باکتری عامل ایجاد سل را دارد. برخی افراد در این وضعیت برای تمام عمر، بدون ابتلا به بیماری سل دارای عفونت غیر فعال آن هستند.

البته در برخی افراد، بخصوص افراد دارای خطر بالا، باکتری فعال شده و بیماری سل ایجاد می شود.

به احتمال زیاد تبدیل عفونت غیر فعال (سل نهفته) به فعال و ایجاد بیماری سل، طی 2 سال اول ابتلا صورت می گیرد. طبق شواهد، در صورتی که درمان های لازم انجام نشوند حدود 5% تا 10% از افراد دارای عفونت به بیماری سل مبتلا می شوند.

در صورتی که سیستم ایمنی نتواند مانع رشد و تکثیر باکتری ها شود، بیماری سل پدید می آید. فعال بودن باکتری عامل سل، باعث ایجاد علائمی مانند تب، درد در قفسه سینه و سرفه خون یا خلط می شود. بیماری سل قابل سرایت از فرد بیمار به افراد دیگر است.

بسیاری از افراد مبتلا به سل نهفته هرگز دچار بیماری سل نمی شوند.

البته برخی افراد چند هفته پس از دریافت باکتری به بیماری سل مبتلا می شوند. همچنین ممکن است برخی دیگر، سال ها بعد و به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدنشان دچار بیماری سل شوند. به همین دلیل شناسایی و درمان این بیماری در حالت نهفته، بسیار مهم و ضروری است.

 

درمان ها

درمان سل وابسته به فعال (بیماری سل) یا غیر فعال بودن عفونت (سل نهفته) متفاوت است. درمان سل نهفته تاثیر بسیار زیادی در کاهش خطر پیشرفت عفونت به بیماری سل و کمک به کنترل گسترش باکتری دارد.

CDC داروهای زیر را برای درمان عفونت توصیه می کند:

• ریفاپنتین
• ایزونیازید
• ریفامپین

معمولا پزشکان برای عفونت نهفته سل، مصرف یک دوره کوتاه مدت برخی داروها مانند مصرف روزانه ریفامپین به مدت 4 ماه یا مصرف هفتگی ترکیبی از ایزونیازید و ریفاپنتین برای 3 ماه را توصیه می کند. این داروها سمیت کمتری برای کبد داشته و نسبت به دوره های طولانی تر سرعت تکمیل بالاتری دارند.

افراد دارای بیماری سل (عفونت فعال سل) باید به مدت 6 تا 9 ماه، داروهای ضد سل را مصرف کنند. باید داروها طبق تجویز پزشک مصرف شده و دوره آنها تکمیل شود. عدم رعایت این مساله باعث عود بیماری یا مقاوم شدن باکتری ها به این داروها می شود.

در حال حاضر 10 داروی تائید شده توسط FDA برای درمان بیماری سل در دسترس است.  با این حال، چهار داروی زیر اصلی ترین داروهای تجویز شده برای درمان بیماری سل به شمار می روند:

• ریفامپین
• ایزونیازید
• اتامبوتول
• پیرازینامید

افراد خاص مانند افراد مبتلا به HIV، خانم های باردار و کودکان به ملاحضات و درمان های اضافی نیاز خواهند داشت. درمان سل مقاوم به دارو نیز پیچیده بوده و نیازمند مشاوره دقیق با متخصص است.

برای سل واکسنی به نام BCG در (Bacille Calmett-Guérin) در دسترس است. کشورهای دارای تعداد بالای موارد بیماری سل بهتر است که این واکسن را دریافت کنند. همچنین افراد در معرض خطر بالای ابتلا به این وضعیت مانند کارکنان مراقبت های بهداشتی و کودکان نیز به دریافت این واکسن نیاز دارند.

خانم های باردار و افراد دارای نقص سیستم ایمنی نباید این واکسن را دریافت کنند. ممکن است آزمایش پوستی سل افراد دریافت کننده واکسن مثبت کاذب شود. البته واکسن تاثیری بر نتیجه تست خون سل ندارد.

 

همچنین بخوانید:

اهمیت واکسن برای سلامت (کلیک)

 

جمع بندی

سل نوعی بیماری عفونی و بسیار خطرناک است. با آزمایش خون سل (TB IGRA) می توان وجود یا عدم وجود باکتری سل در بدن را مشخص کرد.

با این وجود، آزمایشات بیشتری برای تعیین عفونت سل نهفته یا فعال موردنیاز است.

چندین روش درمانی برای افراد مبتلا به سل وجود داشته که بسته به نوع سل و شرایط دیگر مانند بارداری، عفونت همزمان HIV و مقاومت دارویی متفاوت است.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.