سندرم حساسیت دارویی / DRESS : علت - علائم - درمان - تشخیص - عوارض

سندرم حساسیت دارویی به دلیل واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به برخی داروها ایجاد می شود؛ علائم و درمان های سندرم درس (DRESS) را بخوانید.

بثورات دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (Drug rash with eosinophilia and systemic symptoms) یا سندرم DRESS نوعی واکنش شدید حساسیتی به برخی از داروها است.

سندرم DRESS (درس) که با نام های سندرم حساسیت ناشی از دارو (DIHS) یا سندرم حساسیت دارویی نیز شناخته می شود.

به عقیده کارشناسان این آلرژی نادر دارویی بسیار خطرناک است. سندرم DRESS ناشی از واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به برخی داروها ایجاد می شود.

علائم سندروم حساسیت دارویی هفته ها پس از مصرف داروی حساسیت زا ایجاد می شود. برجستگی های جوش مانند روی پوست، تب، ناهنجاری های خونی و درگیری چند اندام از جمله علائم این وضعیت هستند.

قطع داروی عامل این وضعیت و مصرف داروهای تعدیل کننده ایمنی برای کاهش علائم از جمله درمان های موجود برای این سندرم هستند.

در این مقاله سندرم حساسیت دارویی یا DRESS و همچنین علل، علائم، تشخیص، درمان و عوارض ناشی از آن شرح داده می شوند.

همچنین بخوانید:

انواع آلرژی و علائم آنها (کلیک)

سندرم حساسیت دارویی یا DRESS چیست؟

سندرم DRESS نوعی واکنش شدید ایجاد شده ناشی از مصرف برخی از داروها است. سندرم DRESS به عنوان یک واکنش حساسیت مفرط نوع 4 طبقه بندی می شود.

سندرم حساسیت دارویی پوست و سایر اندام ها را درگیر کرده و باعث مرگ 10% از افراد مبتلا به آن می شود.

سندرم DRESS بسیار نادر بوده و بر اساس تخمین ها این وضعیت 1 نفر از هر 1000 نفر (تا 1 نفر از هر 10000 نفر) مصرف کننده داروی محرک را تحت تاثیر قرار می دهد.

معمولا این وضعیت 2 تا 6 هفته پس از اولین مصرف دارو رخ می دهد. درنتیجه این وضعیت ویژگی های مشخصه و در عین حال متغیری در پوست و اندام های متعدد بروز پیدا می کند.

علائم

سندرم DRESS نوعی واکنش چند سیستمی خاص به یک دارو است. به این معنی که این بیماری باعث ایجاد علائم مختلفی می شود.

اگرچه در این وضعیت علائم متفاوتی ایجاد می شوند، اما نام DRESS از تعداد ائوزینوفیل بالا (معروف به ائوزینوفیلی) و علائمی که معمولاً در بدن ظاهر می شوند، گرفته شده است.

علائم سندرم حساسیت دارویی پس از چند روز (به طور معمول 2 تا 6 هفته) از شروع مصرف دارو بروز پیدا می کنند. علائم معمولی سندرم درس عبارتند از:

ائوزینوفیلی
تب
التهاب اندام های داخلی
بثورات پوستی یا جوش
لنفوسیتوز آتیپیک
تورم غدد لنفاوی

علل ایجاد سندرم حساسیت دارویی

سندرم DRESS نوعی واکنش بیش از حد حساسیتی ناشی از واسطه سلول T تاخیری است که به دلیل مصرف برخی داروها بروز پیدا می کند.

در واقع این سندرم به دلیل واکنش بیش از حد سیستم ایمنی رخ می دهد. این وضعیت باعث فعال شدن سلول های T و آزاد شدن سیتوکین ها می شود. داروهای زیادی وجود دارند که می توانند باعث ایجاد سندرم DRESS شوند. از جمله این داروها:

داروهای ضد تشنج
داروهای ضد ویروسی
آنتی بیوتیک ها
آلوپورینول (زیلوپریم)
مگزیلتین (مکسیلیتین)
تثبیت کننده های خلق و خو و داروهای ضد افسردگی
عوامل بیولوژیک

همچنین بخوانید:

روش مصرف و عوارض آنتی بیوتیک ها (کلیک)

بر اساس شواهد عوامل دیگری نیز در ایجاد سندرم حساسیت داروی موثر هستند. این موارد عبارتند از:

فعال شدن مجدد برخی ویروس ها، مانند ویروس اپشتین بار (EBV) یا ویروس هرپس انسانی 6 (HHV6)
استعداد ژنتیکی سندرم DRESS
ناتوانی کبد در متابولیسم برخی داروها

تشخیص

سندرم حساسیت دارویی به دلیل داشتن علائم مختلف ممکن است با برخی بیماری های دیگر مانند سلولیت، هپاتیت ویروسی و لوپوس اریتماتوز سیستمیک اشتباه گرفته شود.

در پروژه RegiSCAR کارشناسان علاقه مند به عوارض شدید پوستی دارویی (SCARs)، مانند سندرم DRESS گردآوری شده و نمونه های بیولوژیکی برای مطالعه جمع آوری می شوند.

این پروژه همچنین به عنوان یک ابزار تشخیصی برای کمک به تشخیص سندرم درس استفاده می‌ شود. برای تشخیص این سندرم باید معیارهای زیر وجود داشته باشند:

واکنشی مربوط به دارو
بستری شدن در بیمارستان
بثورات پوستی حاد

علاوه بر موارد بالا باید سه مورد از چهار عنوان زیر نیز برقرار باشد:

درگیری حداقل یک اندام داخلی
تب بالاتر از 38 درجه سانتیگراد
ناهنجاری های شمارش خون
بزرگ شدن غدد لنفاوی حداقل در دو محل

همچنین بخوانید:

سندرم قطع داروی ضد افسردگی (کلیک)

پیشگیری

بر اساس یک مقاله در سال 2020، اکثر افراد دارای سندرم درس به طور کامل بهبود یافته اما ممکن است برخی افراد دوره طولانی از این بیماری را تجربه کنند.

احتمالا بیماری در این افراد عود کرده یا منجر به بروز عوارض خود ایمنی می شود. با این وجود بر اساس یک مطالعه در سال 2017، کاهش تدریجی داروهای کورتیکواستروئیدی در جلوگیری از تشدید بیماری و ایجاد بیماری های خود ایمنی موثر است.

در صورت تجربه سندرم DRESS، دارویی که باعث بروز این وضعیت شده را پیدا کرده و از مصرف آن و داروهای مشابه اجتناب کنید. در صورتی که پزشک مصرف آن را تجویز کرده، برای تغییر دارو با وی صحیت کنید.

تحقیقات بیشتری باید در این زمینه انجام شود اما دانشمندان در حال بررسی برخی گزینه ها برای کاهش احتمال وقوع این واکنش‌ ها هستند.

درمان

مهمترین عامل برای درمان این وضعیت، تشخیص زود هنگام و قطع فوری دارو است. در برخی موارد این رویکرد باعث رفع کامل علائم و هرگونه ناهنجاری خونی و همچنین جلوگیری از پیشرفت بیماری می شود.

پس از این مرحله، درمان حمایتی بوده و با هدف مدیریت و تسکین علائم صورت می گیرند. این درمان های حمایتی شامل جایگزینی مایعات، تنظیم دما، تغذیه مناسب، مراقبت از زخم و کنترل عفونت هستند. سایر درمان ها وابسته به اندام های تحت تاثیر قرار گرفته متفاوت هستند.

کورتیکواستروئیدهای سیستمیک رایج ترین دارو برای این آلرژی دارویی هستند. با این وجود هنوز هیچ اتفاق نظری در خصوص دوز ایده آل، زمان و نحوه تجویز آن وجود ندارد.

بر اساس یک مطالعه در سال 2014، در صورتی که در مراحل اولیه ایجاد این وضعیت کورتیکواستروئیدهای سیستمیک مصرف شوند، به طور موثری این وضعیت کنترل می شود.

با این وجود، در یک مطالعه موردی در سال 2018 ترکیبی از کورتیکواستروئیدهای پالس و کورتیکواستروئیدهای خوراکی به عنوان درمانی موثر گزارش شده اند.

از دیگر داروها و درمان های موثر می توان به سرکوب‌ کننده‌ های ایمنی مانند سیکلوسپورین، کورتیکواستروئیدهای موضعی برای تسکین بثورات پوستی، ایمونوگلوبولین داخل وریدی و پلاسمافرزیس اشاره کرد.

عوارض

برخی افراد حتی پس از بهبودی نیز دچار عوارض بلند مدت سندرم حساسیت دارویی مانند آسیب دائمی اندام ها و ایجاد شرایط خود ایمنی می شوند.

طبق یک نظرسنجی در سال 2015، اکثر افراد بهبود یافته از سندرم DRESS دچار بیماری های جدیدی شده اند. همچنین بر اساس یک مطالعه در سال 2017، بیماری های تیروئید، مانند بیماری هاشیموتو، بیماری گریوز، و تیروئیدیت بدون درد، شایع ترین عوارض طولانی مدت سندرم DRESS هستند.

آسیب اندام ناشی از سندرم DRESS نیز یکی دیگر از عوارض بلند مدت این وضعیت است. آسیب شدید کبدی ناشی از این وضعیت ممکن است نیاز به پیوند کبد را ایجاد کند. همچنین افراد دارای بیماری کلیوی قبلی نیز به همودیالیز طولانی مدت نیاز پیدا خواهند کرد.

بیماری های عفونی یکی دیگر از عوارض شایع ناشی از سندرم DRESS است. طبق یک مطالعه در سال 2013، افرادی مصرف کننده کورتیکواستروئید ممکن است خطر بیشتری برای بیماری های عفونی مانند تبخال و ذات الریه داشته باشند.

همچنین بخوانید:

بیماری های تیروئید (کلیک)

جمع بندی

سندرم DRESS نوعی وضعیت اورژانس پزشکی و خطرناک است.

این وضعیت زمانی ایجاد می شود که سیستم ایمنی واکنش بیش از حدی به برخی داروها نشان می‌ دهد. در نتیجه این امر یک واکنش حساسیت مفرط نوع 4 ایجاد شده که باعث ایجاد علائم متعددی مانند تب، ناهنجاری‌ های خونی و التهاب اعضا در سراسر بدن می شود.

تشخیص زود هنگام اهمیت بسیار زیادی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض طولانی مدت و حتی مرگ دارد.

درمان این وضعیت معمولا شامل قطع داروی عامل و استفاده از داروهای تعدیل کننده ایمنی برای کاهش علائم است.

برنامه ریزی دقیق برای پیشگیری و مدیریت عوارض طولانی مدت نیز اهمیت بسیار زیادی دارد.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.