درمان هیپوگلیسمی

زمانیکه قند خون یا گلوکز به زیر حد طبیعی و سالم برسد هیپوگلیسمی رخ می دهد؛ علائم – علت – تشخیص – نحوه پیشگیری و درمان این وضعیت را بخوانید.

 

در صورتی که گلوکز خون از محدوده نرمال پایین تر رفته و به سطوح خطرناک برسد، هیپوگلیسمی رخ می دهد. در طول هیپوگلیسمی علائمی مانند لرزش، خستگی و تعریق ایجاد می شود. با مصرف فوری کربوهیدرات های سریع الاثر می توان به درمان هیپوگلیسمی و بازیابی سطح گلوکز خون کمک کرد.

گلوکز خون یا گلیسمی به میزان قند موجود در خون اشاره دارد. گلوکز منبع اصلی تامین کننده انرژی بدن است. برای سلامتی بسیار مهم است که سطح قند خون در محدوده ایمن حفظ شود.

در صورت کاهش قند خون به زیر سطح طبیعی، هیپوگلیسمی یا هیپو اتفاق می افتد. برای قند خون بالاتر از سطح نرمال نیز از اصطلاح هیپرگلیسمی استفاده می شود.

هیپوگلیسمی بیشتر افراد مبتلا به دیابت را درگیر کرده اما احتمال ایجاد آن در افراد بدون دیابت نیز وجود دارد.

در این مقاله علائم هشدار دهنده هیپوگلیسمی، علت، نحوه درمان، پیشگیری و اقداماتی که در شرایط اضطراری کاهش قند خون باید انجام داد، شرح داده می شوند.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت هیپوگلیسمی و هیپرگلیسمی (کلیک)

 

علت هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی زمانی رخ می دهد که سطح قند خون به زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) یا 4 میلی مول در لیتر (mmol/l) برسد.

محدوده قند خونی که افراد بزرگسال مبتلا به دیابت باید آن را حفظ کنند، 7-180 میلی گرم در دسی لیتر یا 4-7 میلی مول در لیتر است. البته این محدوده با توجه عواملی مانند سن، دارو و سلامت عمومی افراد می تواند تغییر کند.

برخی از متخصصان برای تعیین شدت هیپوگلیسمی از سطوح زیر استفاده می کنند:

• سطح 1 یا خفیف: گلوکز خون بین 70 تا 54 میلی گرم در دسی لیتر قرار دارد.
• سطح 2 یا متوسط: گلوکز خون کمتر از 54 میلی گرم در دسی لیتر است.
• سطح 3 یا شدید: گلوکز خون اغلب کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر بوده و فرد قادر به هیچ گونه عملی نیست. در این حالت آنها نیازمند کمک فرد دیگری برای اقدامات حیاتی هستند.

هیپوگلیسمی در افراد دارای دیابت و بدون آن علت های مختلفی وجود دارد.

برخی از علت های هیپوگلیسمی عبارتند از:

• تجویز یا تولید بیش از حد انسولین
• زمان بندی نادرست دوز انسولین
• مصرف کربوهیدرات ناکافی پس از دوز انسولین
• خوردن وعده های غذایی سرشار از چربی و فیبر
• انجام فعالیت بدنی
• مصرف الکل
• تغییرات هورمونی
• گذراندن زمان در ارتفاعات
• گذراندن وقت در هوای گرم و مرطوب

 

همچنین بخوانید:

تشخیص دیابت نوع 1 و 2 (کلیک)

 

علائم هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی به سرعت بروز کرده و علائم آن در افراد مختلف، متفاوت است. بنابراین آگاهی از علائم هیپوگلیسمی برای همه افراد بسیار مهم و حیاتی است.

علائم این وضعیت عبارتند از:

• تحریک پذیر یا بی حوصله شدن
• لرزیدن یا احساس ناراحتی
• احساس خستگی و ضعف یا نداشتن انرژی
• عرق کردن، لرز و احساس سرما
• احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی
• عصبی بودن یا اضطراب داشتن
• افزایش ضربان قلب و ناپایدار آن
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• گرسنگی
• حالت تهوع
• پریدن رنگ پوست، که در افراد با رنگ پوست روشن‌ تر آشکارتر است.
• کابوس دیدن
• سردرگم بودن
• سردرد
• عدم دقت در انجام حرکات
• تاری دید

در صورتی که هیپوگلیسمی بسیار شدید باشد و سطح قند خون به شدت پایین بیاید، ممکن است عدم هوشیاری یا تشنج رخ دهد.

 

همچنین بخوانید:

علائم افت قند خون چیست؟ (کلیک)

 

مدیریت و پیشگیری از هیپوگلیسمی

برای پیشگیری از هیپوگلیسمی حفظ سطح قند خون خود در محدوده سالم بسیار مهم است. در واقع برای پیشگیری از هیپوگلیسمی باید اقداماتی مانند نظارت بر قند خون، توجه به علائم و اصلاح قند خون پایین با کربوهیدرات را در نظر گرفت.

تعداد دفعاتی که باید سطح قند خون را چک کرد، متفاوت است اما اصولا باید پس بیدار شدن از خواب، قبل و بعد از غذا و قبل از خواب این امر صورت گیرد.

معاینات مکرر در طول هوای گرم، برای فرد فعال یا بیمار ضروری است. بعلاوه همراه داشتن قرص گلوکز برای استفاده در موارد ضروری برای بالا بردن سریع قند خون بسیار لازم است.

موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی نیز نکات زیر را در خصوص پیشگیری از هیپوگلیسمی و نحوه کنترل قند خون ارائه داده است:

• مدیریت ABC های دیابت: ABC ها به ترک سیگار، سطوح A1C، فشار خون و کلسترول اشاره دارد.
• فعالیت بدنی: ورزش منظم فواید زیادی برای سلامتی همراه داشته و در مدیریت سطح گلوکز خون نیز موثر است.
• پیروی از برنامه غذایی دیابت: مصرف انواع غذاهای مغذی از همه گروه های غذایی به حفظ سلامتی کمک می کند.
• دارو: مصرف داروهای دیابت و سایر شرایط سلامتی در رسیدن به اهداف برای ABC مهم هستند.

 

همچنین بخوانید:

هیپوگلیسمی واکنشی : علت و درمان (کلیک)

 

برنامه عملیاتی

در صورت مشاهده علائم هیپوگلیسمی حتما سطح گلوکز خون خود را بررسی کنید. در صورتی که میزان آن از 70 میلی گرم در دسی لیتر بود، قانون 15-15 را انجام دهید.

در این قانون فرد باید 15 گرم کربوهیدرات مصرف کرده و بعد از 15 دقیقه سطح قند خون خود را بررسی کند. در صورت پایین بودن قند خون باید 15 گرم دیگر کربوهیدرات مصرف شود.

این مراحل باید تا زمانی ادامه یابد که سطح گلوکز به محدوده سالم برسد.

موارد زیر تقریبا حاوی 15 گرم کربوهیدرات هستند:

• 3 تا 4 قرص گلوکز
• 1 دوز ژل گلوکز
• نصف فنجان آب میوه یا نوشابه معمولی
• 1 قاشق غذاخوری شکر، عسل یا شربت ذرت
• تعدادی آب نبات سخت یا صمغی (برای تعیین تعداد باید اطلاعات روی برچسب آن بررسی شود)

پس از بالا آمدن گلوکز خون در محدوده، برای اطمینان از عدم کاهش مجدد آن یک وعده غذایی یا میان وعده مغذی مصرف کنید.

 

نا آگاهی از هیپوگلیسمی

برخی افراد قادر به تشخیص علائم هیپوگلیسمی نیستند. عدم تشخیص هیپوگلیسمی باعث دشوار شدن مدیریت قند خون شده و باعث افزایش خطر ایجاد هیپوگلیسمی شدید می شود.

علت دقیق نا آگاهی از هیپوگلیسمی مشخص نبوده اما بنظر می رسد تجربه چندین باره هیپوگلیسمی باعث می شود که فرد نتواند علائم آن را تشخیص دهد.

در صورتی که دارای دیابت هستید و فکر می کنید که هوشیاری خود را از دست می دهید، به پزشک مراجعه کنید. در این وضعیت پزشک می تواند با برخی راهنمایی ها به بهبود آگاهی و تشخیص علائم هیپوگلیسمی یا توصیه ابزارهایی مانند مانیتور مداوم گلوکز به شما کمک کند.

 

هیپوگلیسمی اورژانسی و زمان مراجعه به پزشک

برخی افراد در حالت هیپوگلیسمی قادر به خوردن یا نوشیدن نیستند. در این حالت آنها باید دوز اضطراری گلوکاگون به شکل اسپری بینی یا تزریق را دریافت کنند.

گلوکاگون یک هورمون طبیعی است که باعث افزایش سریع سطح قند خون می شود.

در صورتی که فردی در این وضعیت بود با خواباندن فرد به پهلو مراحل زیر را برای تزریق گلوکاگون دنبال کنید:

1. کیت اضطراری را باز کرده و ویال حاوی پودر گلوکاگون را خارج کنید.
2. درپوش پوشاننده سوزن سرنگ را برداشته و سوزن را در درپوش لاستیکی بالای ویال وارد کنید.
3. پیستون سرنگ را به سمت پایین فشار دهید تا تمام مایع سرنگ به داخل ویال وارد شود.
4. بدون برداشتن سوزن، ویال را به آرامی هم بزنید تا پودر حل شده و محلول شفاف و بی رنگ شود.
5. تمام گلوکاگون را از ویال به داخل سرنگ بکشید.
6. گلوکاگون را به ران یا باسن فرد تزریق کنید، با استفاده از انگشت شست پیستون را تا انتها به سمت پایین فشار دهید.
7. سرنگ را بردارید.
8. با اورژانس تماس گرفته و وضعیت را به آنها اطلاع دهید.

پس 15 دقیقه از تزریق گلوکاگون به فرد از هوش رفته، وی هوشیاز خواهد شد. در غیر اینصورت باید دوز دیگری تزریق شود.

پس از به هوش آمدن فرد و در صورتی که قادر به غذا خوردن بود باید یک نوشیدنی قندی سریع الاثر مانند آب میوه و سپس یک غذا طولانی اثر مانند یک ساندویچ را مصرف کند.

بعلاوه آگاهی افراد دیگر، مانند دوستان و اعضای خانواده، نحوه آزمایش قند خون و درمان هیپوگلیسمی اورژانسی بسیار مهم است.

 

جمع بندی

هیپوگلیسمی به پایین آمدن قند خون اشاره دارد. اغلب در این وضعیت علائمی مانند لرزش، تعریق و سرگیجه ایجاد می شود. با این حال علائم هیپوگلیسمی از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده، به همین دلیل آگاهی از علائم هشدار دهنده شخصی و تشخیص آنها مهم است.

پس از مشاهده علائم و بررسی قند خون، باید قانون 15-15 را انجام داد و برای بالا بردن گلوکز خون 15 گرم کربوهیدرات سریع الاثر مصرف کرد. اغلب برای افرادی که هیپوگلیسمی را تجربه می کنند، ژل ها و قرص های نوشابه، آبمیوه، آب نبات یا گلوکز مفید و کارساز هستند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.