دندان قروچه در خواب و بیداری : علت - علائم - تشخیص - درمان و جلوگیری

دندان قروچه هم در خواب و هم بیداری می تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد، در این مقاله علت – علائم – درمان و جلوگیری از آن را می خوانید.

اصطلاح دندان قروچه (bruxism) به ساییده شدن دندانها یا روی هم فشار دادن آنها درحالیکه چیزی نمی جوید اطلاق می شود.

درواقع دندان قروچه یک حرکت جویدن مانند است که بواسطه آن دندان ها روی یکدیگر ساییده می شود.

فشرده شدن دندان ها نیز حرکتی است که فرد دندان های خود را به هم چسبانده و بدون حرکت دادن آنها به عقب و جلو، ماهیچه ها را به هم می فشارد.

دندان قروچه معمولا هنگام خواب رخ می دهد. این مساله در زمان بیداری نیز بروز می کند اما فرد متوجه این مساله نیست. این یعنی هم در روز و هم شب احتمال بروز آن وجود دارد.

براساس اعلام انجمن دندان قروچه بریتانیا، 8% تا 10% جمعیت آن را تجربه می کنند.

این مقاله به بررسی علت، علائم، تشخیصريال درمان و جلوگیری از دندان قروچه پرداخته است.

همچنین بخوانید:

حرف زدن در خواب (کلیک)

علت دندان قروچه چیست

دندان قروچه همیشه یک علت واحد یا قابل شناسایی ندارد. علت ها و عوامل ایجاد دندان قروچه بر حسب نوع آن متفاوت خواهند بود.

دندان قروچه اولیه

دندان قروچه اولیه به خودی خود رخ داده و ناشی از بیماری دیگری نیست. برخی علت های مرتبط با ایجاد این نوع دندان قروچه عبارتند از:

دندان‌های در حال رشد: این مساله معمولا در کودکان خردسال شایع است. در حدود 40% از کودکان هنگام رشد دندان ها این مساله را تجربه می کنند. از آنجاکه در دوران کودکی دندان‌ ها و فک‌ به سرعت رشد می‌کنند، عموما این شرایط خود به خود و بدون ایجاد آسیب پایدار برطرف خواهد شد.
استرس: استرس یکی از علت های اصلی بروز دندان قروچه در بزرگسالان، چه در هنگام خواب و چه در هنگام بیداری است.
نامرتب بودن دندان ها: علت دندان قروچه ممکن است ناشی از این باشد که دندانها در یک راستا قرار نداشته و یا اینکه دندانهای فرد از دست رفته باشد. تحریک در دهان نیز ممکن است به ساییدن یا فشردن آن کمک کند.
سیگار کشیدن، الکل و کافئین: مروری بر تحقیقات قبلی در سال 2016 نشان داد که استفاده از این مواد با افزایش احتمال دندان قروچه همراه است. این مطالعه نشان داد که احتمال ابتلا به دندان قروچه در افرادی که به طور منظم سیگار کشیده یا الکل می نوشیدند، در حدود دو برابر بیشتر است. همچنین افرادی که روزانه بیش از 8 فنجان قهوه می نوشند، به احتمال 1.5 برابر بیشتر دچار دندان قروچه می شوند.

همچنین بخوانید:

بستن فاصله بین دندان (کلیک)

دندان قروچه ثانویه

دندان قروچه ثانویه به علتذیک بیماری یا سایر شرایط پزشکی دیگر رخ می دهد. برخی علت ها عبارتند از:

مشکلات سلامت روان: اضطراب و افسردگی با دندان قروچه مرتبط است. این ارتباط تا حدودی به دلیل استرس است که به بروز آن کمک می کند.
شرایط عصبی: شرایطی همچون بیماری های هانتینگتون و پارکینسون می توانند موجب حرکت در هنگام خواب شده، همچنین منجر به دندان قروچه گردند.
داروها: دندان قروچه بعنوان عوارض جانبی برخی داروها محتمل است. برای نمونه بعضی داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی در ایجاد دندان قروچه نقش دارند. مطالعه‌ای در سال 2018 نشان داد که مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و دندان قروچه با یکدیگر مرتبط اند. فلوکستین (پروزاک) و سرترالین (زولوفت) شایع ترین داروهای با عارضه دندان قروچه بودند.
آپنه خواب: آپنه خواب وضعیتی است که باعث توقف موقتی تنفس در طول خواب می شود. این مساله سبب کاهش کیفیت خواب و تحریکات مکرر می شود. به همین دلیل یک عامل خطر برای دندان قروچه باشد. درواقع آپنه خواب بواسطه ایجاد اختلال خواب، عاملی موثر برای دندان قروچه یا فشردن دندان ها به یکدیگر است.

همچنین بخوانید:

درمان لق شدن دندان دائمی در بزرگسالان (کلیک)

علائم دندان قروچه در خواب

دندان قروچه در زمان خواب نوعی اختلال خواب است.

برخی علائم دندان قروچه در خواب که فرد هنگام بیداری متوجه آن می شود عبارتند از:

سر درد کسل کننده
درد صورت
درد و سفتی فک
صداهای کلیک، ترکیدن یا ساییدن هنگام حرکت فک
حساس، لق یا شکسته شدن دندان ها
فرسودگی دندان ها
شکستن یا از بین رفتن پر شدگی دندان

علاوه بر تمام موارد ذکر شده، احتمال بروز گوش درد نیز وجود دارد. علت این امر آن است که مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) – مفصلی که به فک اجازه باز و بسته شدن می دهد – به گوش بسیار نزدیک است.

درنهایت احتمال بروز درد ارجاعی- دردی که در مکانی به غیر از ناحیه مورد نظر ایجاد شود- وجود خواهد داشت.

فرد مبتلا به دندان قروچه در خواب، متوجه احساس فشردن یا ساییدن دندان های خود نخواهد شد. اما افرادی که در نزدیکی وی هستند صدای آن را خواهند شنید.

دندان قروچه در بیداری

دندان قروچه در حالت بیداری با دندان قروچه در خواب متفاوت می باشد. این مساله دیگر یک اختلال خواب نیست بلکه یک عادت ناخودآگاه است.

دندان قروچه در بیداری موجب ساییدن دندان نمی شود. در این شرایط فرد با شدت زیاد دندان های خود را به هم فشار داده یا عضلات اطراف فک منقبض می شوند.

دندان قروچه در حالت بیداری نیز باعث درد در اطراف فک، سر درد مبهم و سفتی فک می شود. با این حال با توجه به اینکه موجب ساییده شدن دندان ها نمی شود اثرات آن ممکن است محسوس نباشد.

دندان قروچه در بیداری نیز همانند دندان قروچه در هنگام خواب، غیرارادی است. احتمال بروز این وضعیت معمولا در هنگام تمرکز یا احساس استرس بیشتر است.

عوارض دندان قروچه در طولانی مدت

عوارض ناشی از آسیب دندان قروچه در طولانی مدت عبارتند از:

التهاب یا خونریزی لثه
حساسیت دندان به دلیل ساییدگی مینای دندان
شکستگی دندان
ایجاد آسیب به اعمال دندانپزشکی همچون شکستن روکش ها و پر کردن
دندان های صاف یا کوتاه
لق شدن دندان ها
سندرم TMJ که باعث درد، تنش و مشکل در جویدن می شود

تشخیص

دندانپزشک با معاینه دندان، دندان قروچه را تشخیص خواهد داد.

موارد تشخیص دندان قروچه شامل:

مینای دندان فرسوده
وجود دندان های صاف، شکسته یا آسیب دیده
تاج دندان آسیب دیده یا پرکردگی های دندان شل یا از بین رفته
عضلات فک بزرگ شده

شاین ذکر است که سایش دندان می تواند ناشی از مسواک زدن بیش از اندازه شدید، وجود مواد سایشی در خمیر دندان، مصرف نوشابه های اسیدی و غذاهای سفت باشد. یک متخصص ماهر و آموزش دیده می تواند تفاوت بین الگوهای سایش و مشخصه هر علت را تشخیص دهد.

درمان

برای دندان قروچه استراتژی های درمانی متعددی وجود دارد. این موارد عبارتند از:

محافظ دهان یا گارد دهانی

دندانپزشک ممکن است استفاده از گارد یا اسپلینت های محافظ دهان را بجهت محافظت از دندان در برابر آسیب در هنگام خواب توصیه کند. این‌ وسیله با ایجاد یک مانع فیزیکی بین دندانها موجب کاهش فشار وارد شده به فک و کاهش صدای دندان قروچه خواهد شد.

محافظ های دهانی دندان قروچه معمولاً از لاستیک یا پلاستیک انعطاف پذیر ساخته می شوند. گاردهای دهانی هم توسط دندانپزشک بصورت ویژه برای فرد ساخته شده و نسخه های داروخانه ای بدون تجویز پزشک موجود است.

اسپلینت های دهانی معمولاً از پلاستیک سخت تری ساخته شده و مستقیماً روی دندان ها قرار می گیرند. برخی از اسپلینت ها روی دندان های بالایی قرار گرفته، در حالی که برخی دیگر روی دندان های فک پایین قرار می گیرند. بسته به طراحی، اسپلینت های محافظ، فک را در وضعیت آرام تری نگه داشته یا با ایجاد مانع سبب می شود تا اسپلینت به جای دندان آسیب را تحمل کند.

استفاده از محافظ های دهان عمومی برای ورزش توصیه نمی شود، زیرا حجیم بوده و باعث ناراحتی قابل توجهی می شوند.

دارو

مصرف یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) همچون ایبوپروفن، به تسکین هرگونه درد و تورم مرتبط با دندان قروچه کمک می کند.

در برخی موارد، پزشک یک داروی مناسب جها شل کردن عضلات و توقف چرخه دندان قروچه را برای استفاده کوتاه مدت توصیه می کند. این روش به عضلات فک فرصت استراحت داده و در نتیجه در کاهش علائم دندان قروچه موثر خواهد بود.

اگر دندان قروچه به علت عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو بروز کرده است، می توانید با پزشک خود در مورد جایگزین کردن دارو مشورت کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک اقدام به تغییر دوز یا قطع خودسرانه هیچ دارویی نکنید.

درمان بیماری های زمینه ای

اگر فرد مبتلا به دندان قروچه دچار استرس، اضطراب یا افسردگی است، مشاوره با پزشک برای شرایط مذکور در رفع دندان قروچه نیز موثر خواهد بود.

درمان این مشکلات سلامت روان معمولا شامل ترکیبی از گفتار درمانی و دارو برای کاهش علائم است.

اما از آنجایی که برخی SSRI ها خود می توانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث دندان قروچه شوند، ممکن است فرد بخواهد ابتدا تراپی را شروع کند.

از طرف دیگر، اگر فردی دچار مشکلاتی همچون آپنه خواب باشد، صحبت با پزشک به او امکان تشخیص و درمان را خواهد داد. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب از استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی برای جلوگیری از اختلالات خواب سود می برند.

بیوفیدبک

بیوفیدبک (Biofeedback) نوعی درمان است که به فرد کمک می کند تا از عملکردهای غیرارادی بدن همچون تنفس یا ضربان قلب آگاه شده و به او یاد می دهد تا آنها را کنترل کند.

در رابطه با اثربخشی بیوفیدبک برای درمان دندان قروچه، تحقیقات زیادی وجود ندارد، اما یک بررسی در سال 2018 شواهدی یافت که نشان میددهد یک ابزار بیوفیدبک خاص که به عنوان تحریک الکتریکی احتمالی شناخته می‌شود، علائم دندان قروچه را پس از چند شب استفاده بهبود می‌بخشد.

بوتاکس

تزریق سم بوتولینوم یا بوتاکس در موارد شدید دندان قروچه، سبب فلج شدن عضلات مسئول دندان قروچه در خواب شده پ در توقف دندان قروچه موثر است.

شایان ذکر است‌ که تزریق بوتاکس گران بوده و نیاز به تزریق منظم جهت حفظ اثر آن است.

جلوگیری از دندان قروچه

برخی اقدامات خودمراقبتی سبب کاهش علائم و یا جلوگیری از دندان قروچه خواهد شد. موارد زیر برخی اقدامات موثر برای جلوگیری از دندان قروچه هستند:

از مصرف الکل، تنباکو و کافئین اجتناب کنید
از جویدن آدامس خودداری کنید، زیرا سبب افزایش ساییدگی دندانها خواهد شد
برای تسکین درد و تنش، یک حرارت بسیار ملایم را برای فک اعمال کنید
تا جایی که می توانید استرس های قابل اجتناب را کاهش دهید و اقداماتی جهت مدیریت استرس اجتناب ناپذیر در نظر بگیرید

بسیاری از رویدادها و شرایط بیرونی باعث استرس خواهند شد. اما استرس می تواند بواسطه نحوه درک افراد از آن رویدادها نیز ناشی شود. در هر صورت، راه هایی برای مدیریت آن وجود دارد.

جستجوی حمایت، اختصاص دادن زمانی برای ایجاد حس آرامش و تمرین تمرکز کمک کننده خواهد بود.

همچنین تمرینات تنفسی، مدیتیشن، یوگا وسایر تکنیک‌ های تمدد اعصاب را امتحان کنید.

سوالات متداول

آیا دندان قروچه باعث وزوز گوش می شود؟

دندان قروچه و وزوز گوش می توانند مرتبط باشند. درواقع اگر مفصل TMJ، آسیب ببیند، احتمال بروز وزوز گوش وجود خواهد داشت. با توجه به اینکه دندان قروچه مستقیماً روی این مفصل تأثیر می گذارد، درنتیجه می تواند سبب وزوز گوش شود.

آیا دندان قروچه ارثی است؟

یک بررسی قدیمی‌ نشان داد که دندان قروچه ممکن است ‌رابطه اروی و خانوادگی داشته باشد. با این حال، هیچ مطالعه ای ژن های خاص مرتبط با آن را شناسایی نکرده است.

احتمالا از بین تعداد بسیار زیاد عوامل موثر برای بروز دندان قروچه، ژنتیک یکی از آنهاست.

خلاصه

دندان قروچه زمانی است که فرد به طور غیرارادی دندان های خود را به هم ساییده یا فشار می دهد.

این وضعیت چه در خواب و چه در بیداری رخ داد و موجب درد صورت، سفتی فک و سردرد خواهد شد.

دندان قروچه در دراز مدت سبب ایجاد آسیب به دندانها، لثه ها یا مفصل فک خواهد شد.

دندانپزشک دندان قروچه را بامعاینه دندان تشخیص می دهد.

درمان های پیشنهادی بر روی کاهش آسیب دندان ها و رسیدگی به عوامل موثر در ایجاد دندان قروچه تمرکز دارد.

برای نمونه پزشک استفاده از گارد یا اسپلینت دهانی را توصیه میکند. یا اقدامات پزشکی همچون تغییر داروهای مصرفی، کاهش استرس و درمان آپنه خواب انجام خواهد شد.

برخی اقدامات خودمراقبتی همچون اجتناب از مصرف الکل، سیگار، تنباکو با مدیریت استرس در جلوگیری از بروز دندان قروچه موثر است.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.