اشکال دارویی کلیندامایسین : مقدار مصرف و عوارض - تداخلات دارویی و جایگزین آن

کلیندامایسین در اشکال دارویی مختلف برای درمان برخی عفونت های باکتریایی بکار می رود، موارد و مقدار مصرف و عوارض این آنتی بیوتیک را بخوانید.

داروی کلیندامایسین (Clindamycin) در دسته داروهای آنتی بیوتیک قرار دارد. کلیندامایسین در اشکال دارویی و دوزهای مختلف موجود است.

اشکال دارویی کلیندامایسین عبارتند از:

کپسول های خوراکی
کرم ها، لوسیون ها و ژل های موضعی
شیاف های داخل واژینال
تزریقات و قطره های داخل وریدی

از داروی کلیندامایسین برای درمان برخی عفونت های باکتریایی در شرایط خاص استفاده می شود. پزشک معمولا کلیندامایسین را زمانی که فرد نسبت به پنی سیلین آلرژی (حساسیت) دارد تجویز می کند.

کلیندامایسین بسته به نوع عفونت و دوز تجویزی، رشد باکتری ها متوقف کرده یا آنها را از بین می برد.

بصورت کلی از کلیندامایسین موضعی بعنوان یک گزینه درمانی رایج برای آکنه و عفونت های باکتریایی واژینال است.

شایان ذکر است که کلیندامایسین برای همه افراد مناسب نبوده و می تواند موجبی طیف وسیعی از عوارض جانبی جدی گردد.

این مقاله موارد مصرف اشکال مختلف دارویی و میزان دوز مصرفی برای هر مشکل را توضیح داده، عوارض، تداخلات دارویی و جایگزین های کلیندامایسین را ارائه می دهد.

همچنین بخوانید:

کلیندامایسین درمان اولیه جوش (کلیک)

موارد مصرف کلیندامایسین

کلیندامایسین در اشکال دارویی مختلف برای درمان انواع عفونت های باکتریایی تجویز می شود. در واقع زمانی که نوع باکتری عامل عفونت مشخص شده و بیماری قادر به استفاده از پنی سیلین نیست، پزشک داروی کلیندامایسین را تجویز خواهد کرد.

شکل داروی کلیندامایسین تجویزی توسط پزشک، به نوع عفونت فرد بستگی دارد.

موارد مصرف اشکال دارویی کلیندامایسین وریدی یا تزریقی شامل عفونت های جدی همچون:

عفونت های ریوی
عفونت های تنفسی
عفونت های شکمی
عفونت دستگاه تناسلی
عفونت های جدی پوستی
عفونت های استخوان و مفاصل، و برخی مواقع پزشک آن را در طول جراحی برای عفونت های مزمن استخوان و مفاصل در کنار سایر داروها تجویز می کند.
مسمومیت خون

موارد مصرف کپسول های خوراکی و گرانول های قابل حل کلیندامایسین عبارتند از:

مسمومیت خون
عفونت های تنفسی ناشی از باکتری های استرپتوکوک، پنوموکوک و استافیلوکوک
آمپیم (Empyema : تجمع چرک در فضاهای ریوی)، پنومونی بی هوازی یا آبسه در ریه
عفونت های ناشی از باکتری های بی هوازی در روده که منجر به پریتونیت (التهاب صفاق) یا آبسه در شکم می شود.
اندومتریوز، سلولیت لگن، آبسه در دستگاه تناسلی یا عفونت کاف واژن

پزشکان عموما بویژه برای کودکان از فرم محلول خوراکی کلیندامایسین جهت درمان موارد زیر استفاده می کنند:

مسمومیت خون
عفونت های تنفسی جدی
عفونت در شکم
عفونت های جدی پوست یا بافت نرم
عفونت در دستگاه تناسلی زنان

موارد مصرف فرم های ژل، محلول و لوسیون کلیندامایسین عموما برای درمان آکنه است.

فرم شیاف ترنس واژینال داروی کلیندامایسین، به جهت درمان عفونت های باکتریایی واژن تجویز می شود. علاوه بر این پزشک ممکن است فرم لوسیون را نیز برای عفونت های واژن تجویز کند. افراد باردار در سه ماهه دوم و سوم بارداری با نظر پزشک می توانند از لوسیون استفاده کنند.

برخی مواقع نیز پزشک از تجویز کلیندامایسین برای مواردی استفاده می کند که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به طور رسمی تایید نکرده است. برای نمونه ممکن است پزشک از این آنتی بیوتیک در درمان سیاه زخم و مالاریا بهره برد.

از کلیندامایسین دندانپزشکان نیز استفاده کرده و آن را به عنوان یک درمان پیشگیرانه برای اندوکاردیت استفاده می کنند. اندوکاردیت (Endocarditis) عفونت پوشش داخل دریچه یا حفره های قلب است که ممکن است پس از یک عمل دنداپزشکی در افراد در معرض خطر ایجاد گردد.

افراد مستعد بیماری، پیش از انجام عمل جراحی، به جهت جلوگیری از عفونت در ناحیه جراحی شده، کلیندامایسین دریافت می کنند.

اشکال دارویی کلیندامایسین

چهار شکل کلیندامایسین وجود دارد: تزریقی، درون واژینال، خوراکی و موضعی.

در جدول زیر برخی اشکال دارویی کلیندامایسین را به همراه مقدار مصرف (دوز) آنها بر حسب میلی گرم (mg)، میلی گرم در میلی لیتر (mg/ml)، یا درصد فهرست شده است:

تزریقی	داخل واژینال	خوراکی	موضعی
کلیندامایسین فسفات تزریقی 6 mg/ml	کرم کلیندامایسین 2%	کپسول کلیندامایسین 75 mg	فوم کلیندامایسین 1%
کلیندامایسین فسفات تزریقی 12 mg/ml	شیاف کلیندامایسین 100 mg	کپسول کلیندامایسین 150 mg	ژل کلیندامایسین 1%
کلیندامایسین فسفات تزریقی 18 mg/ml		کپسول کلیندامایسین 300 mg	لوسیون کلیندامایسین 10 mg/ml
کلیندامایسین فسفات تزریقی 150 mg/ml		گرانول کلیندامایسین پالمیتات هیدروکلراید 75 mg/5 ml	محلول کلیندامایسین فسفات 1%

مقدار مصرف کپسول کلیندامایسین

دوزهای مصرفی کپسول کلیندامایسین برای بزرگسالان عبارتند از:

برای عفونت های جدی، 150-300 میلی گرم هر 6 ساعت
برای عفونت های شدیدتر، 300-450 میلی گرم هر 6 ساعت

مقدار مصرف (دوز) کپسول کلیندامایسین در کودکان قادر به بلع دارو:

برای عفونت های جدی، 8 تا 16 میلی گرم در هر کیلوگرم (میلی گرم بر کیلوگرم) در روز، تقسیم به سه یا چهار دوز مساوی
برای عفونت های شدیدتر، mg/kg 20-16 در روز، به سه یا چهار دوز مساوی تقسیم می شود

مقدار مصرف ژل ها و لوسیون های موضعی کلیندامایسین

پزشکان معمولا ژل کلیندامایسین 1% را برای استفاده یک بار در روز در ناحیه آسیب دیده تجویز می کنند.

مقدار مصرف شیاف کلیندامایسین

مقدار مصرف شیاف کلیندامایسین 100 میلی گرم یک بار در روز هنگام خواب برای 3 شب متوالی است.

مقدار مصرف کلیندامایسین تزریقی

جدول زیر شامل دوزهای کلیندامایسین تزریقی بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم در روز و میلی گرم در روز است.

نوزادان (کمتر از 1 ماه)	کودکان و نوجوانان (از 1 ماه تا 16 سال)	افراد بالای 16 سال
15–20 mg/kg در روز در 3 یا 4 دوز مساوی	20–40 mg/kg در روز در 3 یا 4 دوز مساوی	600–1,200 mg در روز در 2، 3 یا 4 دوز مساوی
		برای عفونت های بسیار شدید 1,200–2,700 mg در روز در 2، 3 یا 4 دوز مساوی
		برای عفونت های تهدید کننده زندگی تا 4,800 mg در روز

نحوه استفاده

شکل و دوز کلیندامایسین که پزشک تجویز می کند به عفونت فرد بستگی دارد.

نحوه استفاده از لوسیون، ژل و محلول های کلیندامایسین

همانطور که عنوان شد موارد مصرف لوسیون ها، ژل ها و محلول های کلیندامایسین معمولا برای درمان آکنه است.

فرد مبتلا به آکنه می‌تواند دو بار در روز یک لایه نازک از لوسیون 1% یا محلول کلیندامایسین 1% را روی ناحیه آسیب دیده پوست بمالد.

هنگام ظاهر شدن آکنه، می توان روزانه برای یک مرتبه از ژل کلیندامایسین در ناحیه مورد نظر استفاده کنید.

توجه داشته باشید که مصرف کلیندامایسین موضعی می تواند موجب اسهال گردد. در صورت ابتلا به بیماری کولیت از مصرف آن خودداری کنید.

همچنین بخوانید:

درمان جوش با الکل دالاسین (کلیک)

نحوه مصرف کرم و شیاف های واژینال کلیندامایسین

کلیندامایسین موضعی برای درمان عفونت های باکتریایی در واژن موثر است.

کرم واژینال کلیندامایسین دارای اپلیکاتور با گنجایش 100 میلی گرم است. افراد دارای مشکل بنا به تجویز پزشک، روزانه یک بار هنگام خواب، به مدت 3 یا 7 شب متوالی از آن استفاده کنند.

اگر در دوران بارداری هستید برای استفاده از کرم واژینال کلیندامایسین لازم است تا از پزشک راهنمایی بخواهید . در صورت صلاحدید پزشک، این کرم ها معمولا در سه ماهه دوم و سوم بارداریتجویز شده و طول درمان 7 روز است.

افراد باردار نباید از شیاف واژینال کلیندامایسین استفاده کنند. محققان هنوز بی خطر بودن شیاف در دوران بارداری را تایید نکرده اند.

مقدار مصرف شیاف کلیندامایسین برای افراد غیر باردار روزانه یک قرص شیاف (معادل 100 میلی گرم کلیندامایسین) قبل خواب برای مدت سه شب متوالی است.

توجه: افرادی که سابقه کولیت دارند نباید از کرم یا شیاف کلیندامایسین استفاده کنند.

همچنین بخوانید:

کرم کلیندامایسین واژینال (کلیک)

نحوه مصرف کپسول و گرانول خوراکی

پزشکان کلیندامایسین را فقط و فقط برای افرادی که به پنی سیلین آلرژی داشته یا بدان مشکوک بوده و درصورتیکه آنتی بیوتیک دیگری برای آن فرد مناسب نیست تجویز می کنند. این امر به جهت کاهش خطر ابتلا به کولیت (التهاب پوشش داخلی روده بزرگ) است.

در صورت امکان، پزشک باید از محل عفونت نمونه برداری کرده تا مشخص شود کدام باکتری عانل ایجاد عفونت شده است.

توجه داشته باشید که احتمال تحریک مری توسط کپسول کلیندامایسین وجود دارد. بدین منظور لازم است تا آن را با یک لیوان پر آب میل کنید.

افرادی که مشکل بلع دارند می توانند از فرم گرانول کلیندامایسین که در آب حل می شود استفاده کنند.

نحوه مصرف کلیندامایسین تزریقی

در صورتی که فرد به عفونت بسیار جدی مبتلا بوده و نمی تواند از آنتی بیوتیک های دیگر مصرف کند، پزشک ممکن است کلیندامایسین تزریقی را در بیمارستان تجویز کند.

عوارض جانبی کلیندامایسین

یکی از شایع ترین عوارض جانبی بسیاری از آنتی بیوتیک ها اسهال است. برخی افراد با مصرف اشکال دارویی کلیندامایسین دچار اسهال شدید به عنوان عوارض جانبی آن خواهند شد.

علت آن است که کلیندامایسین می تواند ترکیب باکتریایی روده بزرگ را تغییر داده و موجب رشد بیش از حد باکتری کلستریدیوم دیفیسیل شود. این باکتری سمومی تولید می کند که می تواند باعث اسهال مرتبط با C. difficile (CDAD) شود.

CDAD یک عفونت شدید و تهدید کننده زندگی است. اگر فردی در حین مصرف کلیندامایسین دچار CDAD شود، پزشک فوراً درمان با آنتی بیوتیک را متوقف می کند.

علاوه بر اسهال، سایر عوارض جانبی احتمالی کلیندامایسین خوراکی یا تزریقی عبارتند از:

تحریک مری
تهوع و استفراغ
درد شکمی
تجمع مایع در زیر پوست
واکنش های پوستی آلرژیک
واکنش های آلرژیک شدید
اختلال در عملکرد کبد
اختلال در عملکرد کلیه
اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن
اختلالات خونی
التهاب واژن
آرتریت (التهاب مفاصل)

برخی عوارض جانبی پوستی مرتبط با فرم های محلول یا لوسیون کلیندامایسین در درمان آکنه عبارتند از:

خارش
خشکی پوست
چرب بودن پوست
برافروختگی یا تغییر رنگ پوست
احساس سوزش یا تحریک
لایه برداری از پوست

به ندرت این احتمال وجود دارد که فرد با مصرف کلیندامایسین موضعی دچار اسهال یا کولیت شود. با این حال برخی افراد بروز ناراحتی های شکمی را پزارش کرده اند.

شیاف‌های کلیندامایسین و کرم‌های واژینال معمولا عوارض جانبی مشابه با اشکال دارویی خوراکی یا تزریقی دارند.

به ندرت، فرد ممکن است در اثر استفاده از یک محصول کلیندامایسین واژینال به کولیت مبتلا گردد.

برخی دیگر از عوارض جانبی ناشی از استفاده از شیاف کلیندامایسین یا کرم های واژینال عبارتند از:

درد واژن
التهاب واژن و فرج
عفونت های قارچی واژن
ایجاد مشکل در واژن یا فرج

هشدار

پزشکان فقط باید کلیندامایسین را برای افرادی که عفونت های باکتریایی دارند تجویز کنند. این به کاهش مقاومت باکتری ها در برابر کلیندامایسین کمک می کند.

اگر سابقه ابتلا به بیماری انتروکولیت با غشای کاذب یا کولیت اولسراتیو دارید، نباید کلیندامایسین مصرف کنید. این دو بیماری سبب التهاب شدید پوشش داخلی روده شده و مصرف کلیندامایسین علائم بیماری را بدتر خواهد کرد.

تداخلات دارویی

اشکال دارویی مختلف کلیندامایسین دارای تداخلات دارویی متعددی هستند.

از گذشته تا کنون، متخصصان بیهوشی نگران این بوده اند که کلیندامایسین می تواند اثربخشی عوامل مسدودکننده عصبی – عضلانی را از طریق جراحی به تاخیر بیندازد.

با این حال، اخیراً محققان دریافته‌اند که این دارو ممکن است اثر یک عامل مسدودکننده را افزایش دهد.

مصرف انواع خوراکی کلیندامایسین سبب تجزیه آنزیم کبدی CYP3A4 در بدن خواهد شد. تحریک عملکرد این آنزیم باعث کاهش سطح کلیندامایسین می شود. اگر چیزی باعث مهار آنزیم CYP3A4 شود، ممکن است سطح کلیندامایسین در خون افزایش یابد.

برخی داروها بر عملکرد CYP3A4 تأثیر می گذارند. اگر فردی از این داروهای محرک CYP3A4 به همراه کلیندامایسین استفاده کند، لازم است پزشک اثربخشی کلیندامایسین را پیگیری کرده تا مطمئن شوند که آنتی بیوتیک موثر واقع شده است.

اگر فردی از یک مهارکننده CYP3A4 به همراه با کلیندامایسین استفاده کند، افزایش سطح آنتی بیوتیک در بدن سبب بروز عوارض جانبیخواهد شد. پزشکان باید هرگونه افزایش عوارض جانبی را تحت نظر داشته باشند.

جایگزین های کلیندامایسین

کلیندامایسین و لینکومایسین تنها اعضای خانواده لینکوزامیدها (Lincosamide) هستند.

لینکومایسین فقط به صورت محلول تزریقی موجود f,ni و پزشکان آن را برای عفونت های جدی تجویز می کنند.

بسته به عفونتT سابقه آلرژی و عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها، پزشک ممکن است به جای کلیندامایسین دسته دیگری از آنتی بیوتیک ها را تجویز نماید.

خلاصه

کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک موثر برای انواع عفونت های جدی است. علاوه براین از کلیندامایسین برای درمان آکنه استفاده می شود.

شایان ذکر است افرادی که سابقه کولیت دارند باید از مصرف کلیندامایسین خودداری کنند زیرا می تواند به سلامت آنها آسیب برساند.

این دارو سبب بروز برخی عوارض جانبی خواهد شد که رایج ترین آن اسهال است. به همین دلیل، پزشکان باید قبل از تجویز این آنتی بیوتیک، مزایا و خطرات آن را بسنجید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.