علائم سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری دراز مدت روده بوده و برخی علائم و نشانه های آن شامل درد – خستگی – یبوست – اسهال – نفخ و گاز زیاد است.

 

از گذشته تا به امروز، عموم مردم بر این باورند که بیماری سندرم روده تحریک پذیر (Irritable Bowel Syndrome) یک اختلال عملکردی دستگاه گوارش است. به این معنی که بروز علائم IBS ناشی از عملکرد غیر طبیعی دستگاه گوارش است، نه بدلیل وجود توده یا عفونت در آن.

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری شایع مرتبط با روده است که با علائم و نشانه های مختلفی همراه است. در واقع بروز اختلال در ارتباطات بین مغز و روده سبب بروز علائم و نشانه های IBS خواهد شد.

اینکه چرا افراد به این بیماری دچار می شوند بطور دقیق مشخص نیست و تحقیقات پیرامون یافتن علت IBS ادامه دارد. روده بسیاری از افراد نسبت به برخی غذاها حساسیت داشته و یا ممکن است بواسطه استرس تحت تاثیر قرار گیرد. این موارد می توانند برخی علل مرتبط با بروز سندرم IBS باشند.

امروزه محققان دریافته اند که رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک نقش موثری در بروز این بیماری دارد.

بیماری IBS در افراد زیر 50 سال شایع تر بوده و در زنان، دو برابر بیشتر از مردان رخ می دهد.

این مقاله به بررسی علائم و نشانه های بیماری سندرم روده تحریک پذیر (IBS) می پردازد. علاوه بر این برخی شرایط دیگر که سبب ایجاد علائم مشابهی با IBS می شوند معرفی خواهند شد.

 

همچنین بخوانید:

سندرم روده تحریک پذیر: علائم و تشخیص (کلیک)

 

خستگی

یکی از علائم افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) خستگی یا فرسودگی است. بر اساس آمار نیمی از افراد مبتلا به IBS خستگی زیاد را تجربه می کنند.

پزشکان متخصص هنوز علت اینکه چرا گاهی اوقات IBS سبب بروز خستگی می شود را درک نکرده اند.

یک مطالعه در سال 2016 بیان داشت که خستگی در کنار سایر علائم IBS جسمی و روحی IBS روی کیفیت زندگی فرد مبتلا تاثیر می گذارد. این مطالعه نشان داد که این بیماری در زنان جوان تر شایع تر است.

تحقیق دیگری در سال 2018 نشان داد که ما بین خستگی در زنان مبتلا به IBS و تنظیم ناکارآمد سروتونین، یک ارتباط احتمالی وجود دارد.

 

گاز زیاد

افراد مبتلا به IBS معمولا گاز بیش از حد را تجربه می کنند.

علت دقیق این مساله همچنان مشخص نیست اما برخی نظریه هایی پیرامون آن وجود دارد:

• یک نظریه این است که IBS باکتری های روده را دچار مشکل خواهد کرد. باکتری ها سموم خاصی تولید کرده کهاحتمالا باعث ایجاد گاز بیش از حد خواهد شد.
• نظریه دیگر این است که افراد مبتلا به IBS کمتر قادر به تحمل و انتقال گاز در روده خود بوده و این امرمنجر به احساس گاز زیاد می شود.

گاز بدن عموما با علائم دیگری همچون نفخ، یبوست و آروغ همراه است.

در صورتیکه شروع گاز در بدن نیم ساعت پس از صرف غذا باشد احتمالا به دلیل IBS است. البته پزشکان حتما بیمار را از نظر وجود بیماری سلیاک غربال خواهند کرد.

 

همچنین بخوانید:

بیماری سلیاک چیست؟ علائم، تشخیص و درمان (کلیک)

 

سایر علائم که نشان دهنده مساله ای جدی تر هستند عبارتند از:

• تب
• خونریزی گوارشی
• اسهال شدید
• یبوست
• وجود یک توده در شکم
• درد یا ایجاد مشکل هنگام بلع
• زردی
• علائم جدید در افراد 55 سال یا بیشتر
• سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پانکراتیت

پزشکان معمولا سوالات کافی در مورد سابقه پزشکی خانوادگی و عادات خوردن و آشامیدن بیمار پرسیده تا دلایل احتمالی را دریابند. معاینه رکتوم نیز برای تشخیص اختلال عملکرد کف لگن کاریرد دارد.

 

نفخ

از دیگر نشانه های IBS احساس نفخ است.

نفخ مجموعه ای از گازهای موجود در روه است که موجب احساس پری شکم و بزرگ تر شدن آن بیش از حد معمول آن خواهد شد. البته برخی مواقع بدون بزرگ شدن شکم نیز فرد دچار نفخ می شود.

علت بروز نفخ مشابه همان علت هایی است که باعث گاز بیش از حد در IBS می شود.

سایر علت های ایجاد نفخ عبارتند از:

• مصرف غذاهای خاص مانند لوبیا و حبوبات
• رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک
• بیماری سلیاک

اگر نفخ همراه با یبوست رخ دهد، پزشک برخی احتمالات دیگر را در نظر گرفته و سایر علائم را ارزیابی خواهد کرد. برای نمونه:

• اختلال عملکرد کف لگن
• یبوست مزمن
• یبوست ترانزیت کند

 

مشاهده هر گونه الگوی مربوط به نفخ و مصرف وعده های غذایی می تواند سرنخ هایی را در مورد اینکه آیا IBS معامل آن است یا خیر، ارائه دهد.

 

همچنین بخوانید:

بیماری سلیاک چیست؟ علائم، تشخیص و درمان (کلیک)

 

درد و گرفتگی

افراد مبتلا به IBS دچار علائم درد و گرفتگی در ناحیه تحتانی شکم هستند. این دو نشانه، علائم اصلی سندرم IBS هستند که در افراد مختلف از میزان جزئی تا شدید متفاوت می باشند.

بروز دل درد و گرفتگی در ناحیه شکم احتمالا به دلیل حساسیت بیش از حد روده است.

در واقع به علت آنکه بیماری IBS هم بر عملکرد مغز و هم روده هر دو باهم اثر می گذارد، این شرایط موجب انقباض بیش از حد روده خواهد شد. در نتیجه آن درد و گرفتگی زیر شکم بروز می کند.

یک بررسی در سال 2014 بیان داشت که سومین تشخیص شایع پزشکان برای علت درد و گرفتگی ناحیه تحتانی شکم، سندرم روده تحریک پذیر است.

موارد یک و دو مربوط به گاستروانتریت و درد بدون تشخیص است.

سایر علت های نادر درد و گرفتگی زیر شکم شامل:

• بیماری التهابی روده (IBD)
• بیماری التهابی لگن
• دیورتیکولیت (التهای دیورتیکولوم های روده بزرگ)
• آپاندیسیت
• مشکلات اورولوژی
• گاستریت (التهاب و تورم بافت پوششی معده)
• بیماری پانکراس
• اندومتریوز
• سرطان تخمدان

 

همچنین بخوانید:

درمان گاستروانتریت ویروسی (کلیک)

 

در صورت بروز درد و گرفتگی پزشکان برای تشخیص علت در رابطه با موارد زیر سوالاتی می پرسند:

• سابقه پزشکی بیمار
• الگوهای درد، مانند هر گونه ارتباط با چرخه قاعدگی
• سایر علائم همچون نفخ، یبوست یا اسهال
• محرک های غذایی احتمالی
• سفر اخیر

علاوه بر این از آزمایش خوت و سونوگرافی برای رد سایر موارد احتمالی استفاده خواهند کرد. در صورتیکه عوامل دیگری برای بروز درد یافت نشود، تشخیص IBS محتمل خواهد بود.

 

درد مفاصل

فرد مبتلا به IBS علاوه بر دل درد، بیشتر در معرض درد مفاصل قرار دارد. محققان هنوز علت آن را نمی دانند، اما ممکن است به دلیل افزایش التهاب در بدن رخ دهد.

مطالعه دیگری در سال 2017 نشان داد که افراد مبتلا به IBS در معرض خطر ابتلا به نوعی درد مفاصل به نام اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) هستند. با این حال، برای درک این پیوند به تحقیقات بیشتری نیاز است.

یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که پیروی از یک رژیم غذایی FODMAP سبب کاهش علائم سندرم بیش حرکتی مفصل در افراد مبتلا به IBS خواهد شد. این مساله در افراد مبتلا به IBS-C قوی ترین نتایج اثربخش را به دنبال داشت.

 

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی سندرم روده تحریک پذیر (کلیک)

 

حساسیت به FODMAP ها

اصطلاح FODMAP مخفف انواع کربوهیدرات ها شامل “الیگوساکاریدها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی ال ها قابل تخمیر” است که افراد دچار IBS معمولا به این مواد غذایی حساس تر هستند.

این موارد می توانند منجر به التهاب یا تحریک روده شود. FODMAP ها مقدار آب ورودی به روده را افزایش داده و باکتری های روده باعث تخمیر آنها می شوند. این مساله موجب افزایش گاز روده می شود.

برای بسیاری از افراد مبتلا به سندرم IBS، خوردن FODMAP باعث ایجاد علائم و نشانه های دیگر این بیماری می شود.

یک متاآنالیز در سال 2017 نشان داد که مصرف رژیم غذایی کم FODMAP نشانه های IBS را تسکین خواهد داد.

یک متاآنالیز در سال 2018 حمایت ضعیف تری برای تأثیر رژیم غذایی کم FODMAP یافت.

برخی غذاهای FODMAP که فرد مبتلا به سندرم IBS با اجتناب از آنها علائم خود را کاهش خواهد داد عبارتند از:

• آووکادو
• پیازها
• عدس
• لوبیا
• سیر
• بادام ها
• بادام هندی

 

اسهال

اسهال یکی از علائم اصلی سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. در این شرایط ماهیچه های روده بیش از نیاز منقبض شده که منجر به بروز اسهال می شود. در بسیاری از مواقع نیز به همراه اسهال، گرفتگی عضلات مشاهد خواهد شد.

بصورت کلی، برای ایجاد حرکات روده، روده به روشی ریتمیک منقبض و منبسط می شود. اما در هنگام IBS، این ریتم مختل می شود.

در واقع IBS می تواند انقباضات عضلانی روده را تسریع یا کند کند، به این معنی که می تواند باعث یبوست و اسهال در زمان های مختلف گردد.

IBS که بیشتر با اسهال رخ می دهد IBS-D نامیده می شود. این وضعیت در حدود یک سوم افراد مبتلا به IBS ظاهر شده و در مردان شایع تر است.

همانند سایر علائم IBS، اسهال نیز به نحوه ارتباط مغز و روده مرتبط است. تحقیقات پیرامون اینکه دقیقا چرا این اتفاق می افتد ادامه دارد.

سایر علائم که نشان از مشکلی جدی تر است عبارتند از:

• تب
• اسهالی بیش از دو هفته طول بطول انجامد
• کاهش وزن ناخواسته یا ناگهانی
• وجود خون در مدفوع

در این شرایط پزشک بیمار را از نظر سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده، ابتلا به بیماری سلیاک و یا بیماری التهابی روده بررسی خواهد کرد.

پزشکان معمولا از تست تنفسی هیدروژن برای رد عدم تحمل لاکتوز و رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک استفاده می کنند.

 

همچنین بخوانید:

هر آنچه درباره اسهال باید بدانید (کلیک)

 

یبوست

یبوست یک بیماری شایع است. یبوست زمانی است که فرد در دفع مدفوع با مشکل مواجه گردد.

موارد زیر نشان دهنده وجود یبوست در فرد است:

• اگر کمتر از سه بار در هفته دفع مدفوع انجام شود
• مدفوع سفت، خشک یا توده ای باشد
• هنگام دفع مدفوع، دچار مشکل یا درد گردد
• فرد احساس اجابت مزاج ناقص داشته باشد

بروز یبوست علت های متعددی دارد. برخی موارد شایع عبارتند از:

• کم آبی بدن (دهیدراتاسیون)
• کمبود فیبر در رژیم غذایی
• استرس

علاوه بر این بیماری IBS نیز می تواند سبب بروز یبوست گردد.

IBS با تأثیر بر نحوه انقباض ماهیچه های روده می تواند موجب یبوست گردد. وقتی فردی یبوست دارد، ماهیچه های روده او آنقدر که باید منقبض نمی شود.

IBS که بیشتر با یبوست و بروز اسهال کم و گاه به گاه رخ می دهد، IBS-C نامیده می شود. تشخیص آن از یبوست ایدیوپاتیک مزمن که از دیگر اختلالات عملکردی دستگاه گوارش است، دشوار است.

در صورتیکه یبوست با درمان مناسب بهبود پیدا نکند، و یا در صورتیکه علائم اضافی دیگری ظاهر گردد، امکان بروز برخی مشکلات جدی تر وجود دارد که پزشک به بررسی آنها خواهد پرداخت. این موارد عبارتند از:

• کم کاری تیروئید
• اختلال عملکرد کف لگن
• سرطان های روده بزرگ

 

همچنین بخوانید:

اختلالات و بیماری های گوارشی (کلیک)

 

احساس استرس

تقریباً سه چهارم افراد مبتلا به IBS استرس را گزارش می دهند.

سیستم عصبی، روده را کنترل کرده و به استرس روانی واکنش نشان می دهد.

IBS و استرس، دو مقوله کاملا مرتبط به یکدیگر بوده و در واقع ارتبطی دو طرفه دارند. این یعنی احساس استرس می تواند علائم IBS را بدتر کرده و علائم فیزیکی IBS نیز باعث ناراحتی روانی خواهد شد.

یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که استرس مزمن و کمبود خواب با IBS ارتباط دارد. استرس در کوتاه مدت به شدت علائم گوارشی مرتبط است.

 

مه مغزی

گاز روده و نفخ که از علائم سندرم روده تحریک پذیر هستند، با مه مغزی نیز مرتبط هستند.

مه مغزی یا تفکر مه آلود، آشفتگی ذهنی، اختلال در قضاوت و مشکل در تمرکز را توصیف می کند.

تحقیقات بیشتری برای درک کامل ارتباط بین مشکلات روده و مه مغز مورد نیاز است.

 

تماس با پزشک

بروز علائم IBD در افراد مساله ای استرس زا و ناراحت کننده است. در صورت وجود درد یا احساس ناراحتی با پزشک مشورت کنید.

پزشکان با استفاده از معیارهای Rome IV، به ارزیابی موارد احتمالی IBS می پردازد.

افرادی که تشخیص IBS را دریافت می کنند، علائم و نشانه های زیر را دارند:

• درد شکمی که حداقل یک بار در هفته به مدت سه ماه رخ می دهد
• درد شکمی که به صورت الگویی با حرکات روده ایجاد می شود
• تغییر در دفعات یا قوام مدفوع

همچنین پزشکان آزمایشاتی را برای رد سایر شرایط انجام خواهند داد. برخی موارد عبارتند از:

• معاینه شکم
• معاینه رکتوم
• آزمایشات خون
• تست های تنفسی

علائم نگران کننده عبارتند از:

• کاهش وزن ناخواسته
• درد در شب
• خون در مدفوع
• تب
• سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال

 

سایر بیماری های شبیه IBS

IBS تنها توضیح برای علائم بررسی شده در این مقاله نیست. برای تشخیص دقیق بهتر است با پزشک صحبت کنید.

تجربه گاز یا نفخ بیش از حد لزوماً به این معنی نیست که فرد مبتلا به IBS است. اگر بلافاصله پس از خوردن غذا شروع به گاز گرفتگی کنند، ممکن است علت آن رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک داشته باشند.

همچنین، اسهال مکرر یا فوری می تولند نشانه ای از موارد زیر باشد:

• بیماری التهابی روده
• بیماری سلیاک
• سوء جذب اسید صفراوی
• سندرم دامپینگ (بیماری هایی که گس از جراحی های لاغری مرتبط با برداشتن قسمتی از معده ایجاد می شود)

 

در برخی موارد یبوست به خودی خود یک بیماری است. همچنین می تواند نشان دهنده مشکلات زیر باشد:

• مشکل در عضلات کف لگن
• بیماری در روده بزرگ
• بیماری در رکتوم

پزشکان به دنبال الگوهایی در علائم IBS و عواملی مانند:

• شروع علائم در حوالی غذا
• انواع غذاهای خورده شده
• علائم دیگری که همزمان رخ می دهند
• سابقه خانوادگی و پزشکی سایر شرایط

 

خلاصه

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری درازمدت سلامتی است که اگر فرد به دنبال درمان نباشد، بر سلامتی افراد تأثیر خواهد داشت. درک علائم و نشانه های IBS برای درمان و مدیریت بیماری موثر است.

گزینه های درمانی زیادی به جهت کنترل و مدیریت علائم سندرم IBS در دسترس است. بسیاری از این موارد بر ارتباط بین استرس و IBS تمرکز دارند. پزشک همچنین ممکن است مشاوره و تکنیک های آرام سازی تدریجی را به عنوان راهی برای کاهش علائم توصیه کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.