علت افت قند خون نوزادان (هیپوگلیسمی)

برخی از نوزادان پس از تولد دچار هیپوگلیسمی موقتی یا دائمی می شوند؛ علت – علائم – تشخیص و درمان افت قند خون در نوزادان را بخوانید.

 

افت قند خون زمانی اتفاقی می افتد که قند موجود در خون از سطح طبیعی پایین تر برود. اصطلاح پزشکی مورد استفاده برای افت قند خون، هیپوگلیسمی است.

معمولا نوزادان بلافاصله پس از تولد دچار هیپوگلیسمی می شوند ولی پس از شروع به تغذیه منظم، قند خون آنها تنظیم می شود.

پزشکان هیپوگلیسمی نوزاد را با اندازه گیری قند خون او تشخیص می دهند. تا زمانیکه قند خون نوزاد ثابت نشده و به حد نرمالی نرسد، نوزادان دارای علائم هیپوگلیسمی را مرخص نمی کنند.

در برخی اوقات هیپوگلیسمی نوزاد ادامه داشته یا مجدد عود می کند. ایجاد هیپوگلیسمی پس از 48 ساعت اول از زمان تولد می تواند نشان دهنده وجود یک وضعیت زمینه ای باشد.

افت قند خون نوزادان قابل درمان است. در صورتی که این وضعیت درمان نشود، عوارض ماندگاری برای نوزاد ایجاد می شود. باید پس از تشخیص علائم هیپوگلیسمی در نوزادان فورا برای درمان اقدام کرد.

در این وضعیت احتمالا پزشک دادن ژل قند، تغذیه منظم‌ تر یا دادن شیر خشک همراه با شیر مادر را توصیه می کند.

در این مقاله ابتدا علائم هیپوگلیسمی در نوزادان توضیح داده شده سپس علت، درمان و پیشگیری از ایجاد افت قند خون در آنها مورد بررسی قرار می گیرد.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت هیپوگلیسمی و هیپرگلیسمی (کلیک)

 

علائم هیپوگلیسمی در نوزاد تازه متولد شده

برخی از نوزادان مبتلا به هیپوگلیسمی، به ویژه در مراحل اولیه، علائمی را تجربه نمی کنند. به هیمن علت در بسیاری از بیمارستان‌ ها و مراکز زایمان، قند خون نوزاد دارای عوامل خطر هنگام تولد و سپس در فواصل زمانی معین مورد آزمایش قرار می گیرد.

معمولا در صورتی که گلوکز خون نوزاد زیر 47 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) باشد، گفته می شود که وی هیپوگلیسمی دارد.

نوزادان دارای هیپوگلیسمی ممکن است دارای علائم زیر باشند:

• فلاپی یا ضعیف شدن عضلات
• لرزش
• پایین بودن دمای بدن
• عدم میل به غذا خوردن
• تشنج
• انرژی کم
• آبی یا سفید شدن لب ها و پوست

در صورت پایین بودن قند خون برای 3 روز یا بیشتر، ممکن است هیپوگلیسمی بدتر شود.

 

همچنین بخوانید:

علائم افت قند خون چیست؟ (کلیک)

 

علت افت قند خون نوزادان

علت های مختلفی برای افت قند خون نوزادان تازه متولد شده وجود دارد که در ادامه به توضیح برخی از آنها می پردازیم.

 

شرایط پزشکی

در برخی موارد نوزادان به علت شرایط پزشکی مختلف دچار مشکل در در تغذیه یا جذب و ذخیره انرژی می شوند. این امر یکی از علت های افت قند خون مداوم در نوزادان است.

برخی از شرایط ایجاد کننده یا افزایش دهنده این وضعیت عبارتند از:

• کم کاری تیروئید
• هیپرانسولینیسم مادرزادی
• سندرم سوتو (Soto syndrome)
• گالاکتوزمی
• سندرم کاستلو (Costello syndrome)
• سندرم بکویث ویدمن (Beckwith-Wiedemann syndrome)
• عدم تحمل فروکتوز

همچنین بخوانید:

کم کاری تیروئید : علت و درمان (کلیک)

 

هیپوگلیسمی انتقالی (Transitional hypoglycemia)

ایجاد افت گلوکز خون در هنگام تولد نوزاد و انتقال از رحم به زندگی خارج از رحم، طبیعی است. به این نوع افت قند خون، هیپوگلیسمی انتقالی گفته می شود.

در صورت خفیف و موقت بودن این وضعیت، خطری برای نوزاد وجود ندارد.

علت ایجاد هیپوگلیسمی انتقالی در نوزادان این است که آنها قبل از تولد و هنگام حضور در رحم توسط جفت و از طریق بند ناف تغدیه می شوند. اما پس از تولد به دلیل قطع شدن بند ناف، گلوکز معمول به نوزاد نمی رسد.

البته معمولا بلافاصله پس از تغذیه نوزاد، هیپوگلیسمی انتقالی سریعا اصلاح و تنظیم می شود.

با این حال افت قند خون و کاهش گلوکز خون در برخی نوزادان بسیار زیاد و خطرناک است.

 

همچنین بخوانید:

هیپوگلیسمی واکنشی : علت و درمان (کلیک)

 

استروئیدهای قبل از زایمان

بر اساس یک مطالعه در سال 2020، داروی استروئیدی بتامتازون می تواند باعث ایجاد هیپوگلیسمی به عنوان یک عارضه شایع شود. در برخی موارد پزشک برای افزایش سرعت رشد ریه جنین برای خانم هایی که در معرض خطر زایمان زودرس هستند، تجویز می کند.

طبق این مطالعه ایجاد تاخیر در بستن بند ناف، باعث ایجاد محافظت در برابر این عارضه در نوزادان نارس دیررس می شود.

همچنین بخوانید:

بتامتازون برای پوست (کلیک)

 

عدم دریافت غذای کافی

عدم دریافت غذای کافی در بدو تولد یکی دیگر از علت های ایجاد افت قند خون در نوزاد است. تاخیر در شیردهی، عدم تغذیه نوزاد در مواقع موردنیاز و بر اساس تقاضای شیر نوزاد یا وجود مشکل در تامین شیر مادر از جمله دلایل تغذیه نشدن کافی نوزاد است.

 

همچنین بخوانید:

راه های افزایش شیر مادر (کلیک)

 

عوامل خطر

در صورت وجود یکی از ویژگی های زیر نوزاد خطر بیشتری برای هیپوگلیسمی دارد.

 

عوارض حین زایمان

نوزادان دارای استرس پری ناتال (شامل عوارض زایمان مانند ناراحتی جنین، اکلامپسی یا هیپوترمی) خطر بیشتری برای هیپوگلیسمی دارند. دلیل این مساله این است آنها به انرژی بیشتری نیاز دارند.

نوزادان متولد شده تحت این استرس، سطوح بالایی از انسولین را به طور موقت تجربه می کنند. به همین دلیل معمولا آنها برای روزها یا هفته قند خون پایینی دارند.

 

همچنین بخوانید:

عوارض بارداری (کلیک)

 

کوچک بودن در بدو تولد

نوزادان تازه متولد شده دارای سایز کوچکتر نسبت به سن خود، ذخایر چربی و گلیکوژن کمتری دارند. در این وضعیت آنها توانایی کمتری برای تولید گلوکز داشته در نتیجه احتمالا بیشتر دچار کاهش قند خون (به خصوص در صورت وجود شرایط دیگر مانند تاخیر در تغذیه) می شوند.

 

بزرگ بودن در بدو تولد

نوزادانی که نسبت به سن خود بزرگتر هستند، نیازهای متابولیک و گلوکز بیشتری نیز دارند. این مساله به دلیل عدم دریافت گلوکز مورد نیاز از شیر مادر یا شیر خشک، باعث افزایش احتمال هیپوگلیسمی می شود.

نوزادان دارای والدین مبتلا به دیابت معمولا با سایز بزرگتری نسبت به معمول متولد می شوند.

 

همچنین بخوانید:

تشخیص دیابت نوع 1 و 2 (کلیک)

 

نارس بودن

نوزادان نارس همانند نوزادان کوچک، مشکلات مشابهی دارند. به این معنی که آنها قادر به تولید گلوکز کافی نیستند. برخی از آنها همچنین سایر مشکلات مانند عدم تامین شدن توسط شیر مادر را تجربه می کنند.

معمولا نوزادان نارسی که بین 34 تا 36.6 هفته متولد شده اند، بیشتر دچار هیپوگلیسمی می شوند.

 

اقدامات لازم برای نوزاد دارای هیپوگلیسمی

معمولا نوزادان به صورت موقتی و بلافاصله پس از تولد، هیپوگلیسمی را تجربه می کنند. در این وضعیت پزشک با کنترل قند خون، وضعیت آنها تحت بررسی قرار می دهد.

اغلب این هیپوگلیسمی موثتی بوده و نیازی به درمان ندارد.

با این وجود برای علائم هیپوگلیسمی رخ داده در روزها، هفته ها یا ماه ها پس از تولد، به مراجعه فوری به پزشک نیاز است.

در این وضعیت پزشک دادن شیر مادر (در صورت داشتن شیر)، شیر خشک، یا مخلوطی از گلوکز و آب برای افزایش سطح قند خون نوزاد را توصیه می کند.

از آنجایی که علائم هیپوگلیسمی در نوزادان با بسیاری از بیماری های دیگر شباهت داشته، بهتر است از یک متخصص مراقبت های بهداشتی کمک گرفت.

با اطمینان از تغذيه سريع در بدو تولد و تغذيه کافی، مداوم و برحسب تقاضا در طول زمان می توان به کاهش خطر افت قند خون نوزادان کمک کرد. تغذیه مکرر مادر نیز اطمینانی برای تامین شیر کافی ایجاد می کند.

 

عوارض هیپوگلیسمی در نوزادان

هیپوگلیسمیبه معنی عدم وجود قند کافی جهت تامین انرژی برای سوخت بدن یا مغز است.

هیپوگلیسمی به این معنی است که یک نوزاد قند کافی در خون خود ندارد تا انرژی کافی برای سوخت بدن یا مغز خود را تامین کند. بحث های علمی زیادی در خصوص سطح دقیقی از افت قند خون که باعث ایجاد آسیب می شود وجود دارد.

بعید بنظر می رسد که هیپوگلیسمی گذرا، خطری داشته باشد. با این وجود هیپوگلیسمی شدید و ماندگار یا درمان نشده باعث ایجاد عوارض زیر می شود:

• ضربه مغزی
• تشنج
• مشکلات رشدی
• مرگ

 

همچنین بخوانید:

ضربه مغزی : علائم و اقدامات لازم پس از آن (کلیک)

 

پیشگیری از هیپوگلیسمی

همانطور که اعلام شد هیپوگلیسمی انتقالی بلافاصله پس از تولد طبیعی است با این حال با استفاده از برخی اقدامات می توان به کاهش خطر تبدیل هیپوگلیسمی به یک مشکل دائمی کمک کرد. از جمله اقدامات کمک کننده:

• تغذیه فوری در یک ساعت اول پس از تولد
• شناسایی زود هنگام نوزادان دارای خطر هیپوگلیسمی
• انجام آزمایش گلوکز 30 دقیقه پس از اولین تغذیه برای نوزادان دارای خطر
• استفاده از مکمل های اولیه برای نوزادانی که دچار مشکلات تغذیه هستند

آزمایش گلوکز باعث پیشگیری از ایجاد هیپوگلیسمی نمی شود، با این حال با تشخیص زودهنگام، امکان درمان هر چه سریع تر را فراهم می کند. در نتیجه احتمال ایجاد عوارض کاهش می یابد.

 

تشخیص و درمان

پزشک برای گلوکز خون کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر در 4 ساعت اول پس از تولد و کمتر از 45 میلی گرم در دسی لیتر در 4 تا 24 ساعت اول، دفعات تغذیه را برای افزایش گلوکز خون توصیه می کند.

در ربخی موارد مادر قادر به تامین شیر اضافی است. با این حال در صورت کافی نبودن شیر مادر می توان از شیر اهدایی (شیر مادر دیگری) استفاده کرد.

در صورتی که شیر مادر مکفی نباشد، احتمالا پزشک استفاده از شیر خشک را پیشنهاد می دهد.

با این حال تغذیه نوزاد با شیر خشک می تواند باعث تحت تاثیر قرار گرفتن شیردهی شود.

طبق یک بررسی در سال 2021، پزشکان مصرف ژل قند خوراکی برای بهبود سطح گلوکز خون در نوزادان را توصیه می کنند زیرا طبق شواهد این مساله تاثیری بر شیردهی نمی گذارد.

در صورت شدید بودن هیپوگلیسمی یا عدم واکنس بدن به ژل قند خوراکی، پزشک گلوکز وریدی را توصیه می کند.

برخی از نوزادان دارای گلوکز خون بسیار پایین باید در بخش مراقبت های ویژه نوزادان برای نظارت بستری شوند.

 

همچنین بخوانید:

درمان هیپوگلیسمی (کلیک)

 

جمع بندی

احتمال ایجاد هیپوگلیسمی در نوزادان بلافاصله پس از تولد رایج اما موقتی است. اما برای هیپوگلیسمی مداوم یا شدید عوارض و خطراتی وجود دارد.

با ردمان سریع می توان از جان نوزاد محافظت کرد. در صورتی که نوزادان تازه متولد شده دارای علائم هیپوگلیسمی بودند، سریع به پزشک مراجعه کنید.

هیپوگلیسمی نوزادان خطرناک اما قابل درمان است. در این مواد پزشک مصرف شیر خشک، شیر اهدا کننده یا ژل قند را توصیه می کند.

درصورتی که تمایل به استفاده شیر خشک ندارید، در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.