عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها : تداخلات دارویی و زمان مراجعه به پزشک

انواع آنتی بیوتیک ها برای پیشگیری و درمان عفونت های باکتریایی تجویز می شوند، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آنها را بخوانید.

آنتی بیوتیک ها (Antibiotics )، گروهی از داروهای قدرتمند هستند که پزشک آنها را به جهت پیشگیری و دررمان عفونت های باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی، عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) و برخی عفونت های پوستی در بیمار تجویز می کند.

توجه داشته باشید که آنتی بیوتیک ها در برابر عفونت های ویروسی که بیشتر موجب عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی یا کووید 19(کرونا) موثر نیستند.

آنتی بیوتیک ها نیز همانند هر داروی دیگر با برخی عوارض جانبی و تداخلات دارویی همراه است. بسیاری از عوارض جانبی ناشی از آنتی بیوتیک ها جدی و تهدید کننده زندگی نیستند. البته همین داروها در برخی افراد سبب بروز عوارض جانبی شدید می شوند که نیاز به مراقبت های پزشکی دارد.

بر اساس اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) از هر 5 فرد مراجعه کننده به اورژانس، 1 نفر به علت عوارض جانبی آنتی بیوتیک مراجعه کرده است.

اگر پس از استفاده از آنتی بیوتیک ها دچار عوارض جانبی شدید شدید، لازم است با پزشک مشورت کنید. در صورت بروز علائم نشان دهنده شوک آنافیلاکسی همچون مشکلات تنفسی، درد قفسه سینه و سفتی در گلو باید با اورژانس (115) تماس بگیرید.

این مقاله به بررسی عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها و تداخلات دارویی آنها پرداخته و زمان مراجعه به پزشک را بیان می دارد.

همچنین بخوانید:

انواع عفونت های باکتریایی: علائم و درمان (کلیک)

عوارض جانبی رایج آنتی بیوتیک ها

برخی عوارض جانبی رایج ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها عبارتند از:

مشکلات گوارشی

بروز مشکلات گوارشی در اثر مصرف آنتی بیوتیک ها یک مساله رایج است. بسیاری از افراد با مصرف آنتی بیوتیک دچار برخی عوارض بر روی معده و روده های خود خواهند شد.

برخی علائم گوارشی رایج عبارتند از:

درد یا گرفتگی معده
حالت تهوع
استفراغ
نفخ یا احساس سیری
بی اشتهایی
سوء هاضمه
اسهال

به دلیل کاهش عوارض گوارشی، در برخی موارد پزشک توصیه می کند تا آنتی بیوتیک به همراه غذا مصرف گردد. در برخی موارد نیز توصیه می شود فرد آن را با معده خالی بخورد.

درصورتیکه پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز کرده است، در مورد بهترین روش مصرف از پزشک معالج یا داروساز راهنمایی بگیرید.

اگر با مصرف داروی تجویزی دچار مشکلات گوارشی شده اید، توجه داشته باشید که اکثر آنها با قطع مصرف از بین خواهند رفت.

شایان ذکر است اگر دچار عوارض گوارشی همچون دل درد شدید، استفراغ غیر قابل کنترل و یا اسهال خونی شده اید، لازم است مصرف آنتی بیوتیک را قطع کرده و بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.

همچنین بخوانید:

اختلالات و بیماری های گوارشی: علائم و درمان (کلیک)

عفونت قارچی

داروهای آنتی بیوتیک سبب از بین بردن باکتری های مضر خواهند شد. با این وجود گاهی اوقات نیز سبب از بین رفتن باکتری های خوبی که از بدن فرد در برابر عفونت های قارچی محافظت می کند می شوند. در نتیجه این امر تعادل فلور طبیعی بدن به هم ریخته و ممکن است منجر به بروز عفونت های قارچی (کاندیدا) شود.

نواحی مستعد عفونت های قارچی شامل دهان و گلو (برفک)، واژن و دستگاه گوارش است.

برخی علائم مرتبط با عفونت قارچی دهان و گلو (برفک) عبارتند از:

درد هنگام غذا خوردن یا بلعیدن
ایجاد لکه های سفید روی گلو، گونه ها، سقف دهان یا زبان
خونریزی با مسواک زدن

پزشکان معمولاً داروهای ضد قارچی مانند نیستاتین را برای درمان عفونت های قارچی تجویز می کنند.

همچنین بخوانید:

نیستاتین و عفونت قارچی (کلیک)

آنتی بیوتیک های درمان عفونت ادراری و عفونت های مخمری

گاهی اوقات درمان عفونت ادراری با آنتی بیوتیک ها منجر به عفونت قارچی واژن می شود.

علائم عفونت قارچی واژن عبارتند از:

درد شکم یا لگن
تب و لرز
خارش، تورم و درد واژن
ترشحات توده ای سفید تا خاکستری از واژن
درد و سوزش در هنگام مقاربت و ادرار کردن
خون در ادرار

پزشکان برای درمان عفونت قارچی واژن ناشی از آنتی بیوتیک های UTI، معمولا از داروی ضد قارچ فلوکونازول استفاده می کنند.

حساسیت به نور

برخی داروها، از جمله آنتی بیوتیک ها، پوست را نسبت به نور خورشید حساس تر می کنند. این حالتی است که به آن حساسیت به نور می گویند.

برخی از آنتی بیوتیک هایی که ممکن است باعث حساسیت به نور شوند عبارتند از:

سیپروفلوکساسین
داکسی سایکلین
لووفلوکساسین

علائم حساسیت به نور عبارتند از:

التهاب
تغییر رنگ پوست، مشابه اثرات آفتاب سوختگی
خارش
تاول هایی که شبیه کهیر هستند
پچ های خشک پوستی

هنگام مصرف آنتی بیوتیک هایی که باعث حساسیت به نور می شوند، لازم است تا افراد:

از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور، به ویژه بین ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر اجتناب کنید.
هنگام بیرون از منزل، حتی در روزهای ابری، از کرم ضد آفتاب گسترده با SPF حداقل 30 یا بالاتر استفاده کنید.
برای محدود کردن قرار گرفتن در معرض نور خورشید از لباس های محافظ مانند کلاه لبه پهن، پیراهن آستین بلند، شلوار و عینک آفتابی استفاده کنید.

در صورت حساس شدن به نور هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها با پزشک خود مشورت کنید.

جهت مشاهده و خرید محصولات ضد آفتاب داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.

ایجاد لکه

برخی شواهد نشان می دهند افرادی که تتراسایکلین مصرف می کنند روی پوست، ناخن ها، دندان ها و استخوان های خود لکه هایی گزارش کرده اند. پزشکان این مساله را یکی از عوارض شناخته شده اما نادر ناشی از مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک تتراسایکلین می دانند.

لکه دار شدن دندان در بزرگسالان برگشت ناپذیر است. علت آن است که دندان های آن ها دوباره رشد نکرده یا تغییر نمی کند. با این حال، از آنجایی که استخوان ها به طور مداوم خود را بازسازی می کنند، امکان معکوس شدن روند لکه وجود دارد.

اگر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باعث تغییر رنگ یا لکه‌دار شدن دندان‌هایتان شده است، در مورد تعویض دارو با پزشک مشورت کنید.

تداخلات آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک ها با برخی داروها و مکمل های مصرفی فرد تداخل دارند.

علائم تداخلات دارویی آنتی بیوتیک ها از خفیف تا تهدید کننده زندگی متغیر است.

برخی از علائم هشدار دهنده رایج پس از مصرف دارو عبارتند از:

احساس تهوع
احساس خستگی یا بسیار پرانرژی

بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو (FDA)، تداخلات دارویی یا آنتی بیوتیک ها سبب کاهش اثر آنتی بیوتیک یا افزایش اثر یک داروی خاص خواهد شد.

یکی از تداخلات غیر دارویی مهم با آنتی بیوتیک ها مصرف الکل است. نوشیدن الکل در حین مصرف آنتی بیوتیک های خاص می تواند اثربخشی را کاهش دهد و احتمال عوارض جانبی آنتی بیوتیک را افزایش دهد. توصیه می شود هنگام مصرف آنتی بیوتیک از الکل خودداری کنید. (مصرف الکل در دین مبین اسلام حرام است).

آنتی بیوتیک هایی که با الکل تداخل دارند عبارتند از:

برای کمک به جلوگیری از تداخلات دارویی آنتی بیوتیکی، افراد باید همیشه داروهایی که به تازگی تجویز کرده اند را با پزشک یا داروساز خود بررسی کنند. درج‌نامه‌های آموزش بیمار همچنین هر دارویی را که ممکن است با آنتی‌بیوتیک تجویز شده تداخل داشته باشد فهرست می‌کند.

در اینجا درباره الکل و آنتی بیوتیک ها بیشتر بدانید.

همچنین بخوانید:

آنتی بیوتیک هایی که با الکل تداخل دارند (کلیک)

عوارض جانبی نادر و شدیدتر آنتی بیوتیک ها

برخی عوارض جانبی جدی تر آنتی بیوتیک ها عبارتند از:

مقاومت آنتی بیوتیکی

مقاومت آنتی‌بیوتیکی زمانی رخ می دهد که میکروب‌ های عامل بیماری، توانایی غلبه بر توانایی آنتی‌بیوتیک را پیدا می کنند. این یعنی میکروب ها به رشد خود ادامه داده و آنتی بیوتیک قادر به کشتن آنها نیست.

برخی از عفونت های ناشی از یک سویه باکتری مقاوم به آنتی بیوتیک به هیچ آنتی بیوتیک موجود پاسخ نمی دهند. عفونت های مقاوم به درمان ضد باکتری می توانند شدید و به طور بالقوه تهدید کننده زندگی باشند.

این مساله یک وضعیت جدی است. سالانه افراد بسیاری دچار بیماری های باکتریایی یا قارچی مقاوم به آنتی بیوتیک ها شده و حتی برخی جان خود را از دست می دهند.

برخی راه های موثر در کاهش خطر ابتلا به مقاومت آنتی بیوتیکی عبارتند از:

کمک به جلوگیری از گسترش عفونت ها با شستن صحیح دست ها و ماندن در خانه در هنگام بیماری و دریافت واکسیناسیون مناسب
مصرف غذاهای ایمن
در صورت تجویز آنتی بیوتیک، آنها را دقیقاً همانطور که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید
درصورتیکه عفونت ایجاد شده نیاز به آنتی بیوتیک ندارد، با پزشک با داروساز درخصوص راه های درمان و بهبود مشورت کنید.
هرگز آنتی بیوتیک هایی را که پزشک برای شخص دیگری تجویز کرده است مصرف نکنید
هرگز از آنتی بیوتیک های باقی مانده استفاده نکرده یا آنتی بیوتیک های اضافی را نگه ندارید
آنتی بیوتیک های استفاده نشده را به داروخانه داده یا آنها را داخل سطل زباله بیاندازید

همچنین بخوانید:

نحوه دور ریختن دارو (کلیک)

آنافیلاکسی

در برخی موارد نادر، آنتی بیوتیک ها موجب بروز یک واکنش آلرژیک بسیار شدید به نام آنافیلاکسی خواهند شد

علائم شوک آنافیلاکسی عبارتند از:

احساس ناراحتی و آشفتگی
ورم صورت، دهان و گلو
ورم سریع لب ها یا زیر پوست
کهیر یا بثورات قرمز و خارش دار
افزایش ضربان قلب (زمانی که ضربان قلب فرد در حالت استراحت بیش از 60 تا 100 ضربه در دقیقه باشد)
خس خس شدید سینه، سرفه یا مشکل تنفسی
احساس سوزن سوزن شدن و سرگیجه
افت فشار خون
غش کردن
تشنج

آنافیلاکسی بدون مراقبت فوری اورژانسیتهدید کننده زندگی فرد است. در صورتیکه فرد مشکوک به آنافیلاکسی باشد، باید فورا با اورژانس تماس گرفته یا به اورژانس مراجعه کنید.

همچنین بخوانید:

شوک آنافیلاکسی چیست (کلیک)

کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل

کلستریدیوم دیفیسیل نوعی باکتری است که روده بزرگ را آلوده کرده و باعث ایجاد کولیت ناشی از C. difficile می شود. این بیماری باعث التهاب روده و اسهال شدید خواهد شد.

پزشکان درمان کولیت ناشی از C-difficile را چالش برانگیز می دانند، زیرا این باکتری به اکثر آنتی بیوتیک های موجود مقاوم است.

موارد شدید، مزمن یا درمان نشده کولیت ناشی از C-difficile می تواند منجر به مرگ گردد.

بیماری کلیوی

بر اساس اعلام بنیاد ملی کلیه، کلیه ها موجب پاکسازی بسیاری از داروهای آنتی بیوتیکیمی شوند.

اگر عملکرد کلیه ها دچار اختلال شده باشد، این داروها تجمع یافته و این امر موجب ایجاد آسیب بیشتر به کلیه ها خواهد شد.

معمولا پزشک پیش از تجویز آنتی بیوتیک در افراد دچار بیماری های کلیوی، بواسطه آزمایش خون، عملکرد کلیه ها را بررسی خواهد کرد.

عوارض طولانی مدت آنتی بیوتیک ها

یک بررسی تحقیقاتی نشان داد که عوارض جانبی طولانی مدت آنتی بیوتیک ها در زنان بالغ سبب ایجاد تغییر در میکروبیوتای روده خواهد شد. این تغییر سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن مختلف همچون بیماری های قلبی عروقی و انواع خاصی از سرطان خواهد شد.

علاوه براین طول مدت قرار گرفتن در معرض درمان با آنتی بیوتیک می تواند یک عامل خطر برای مرگ زودرس باشد.

تحقیقات اضافی همچنین نشان می دهند که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آنتی بیوتیک درمانی موجب افزایش خطر ابتلا به مشکلات گوارشی در نوزادان نارس، سپسیس دیررس یا مرگ در نوزادان با وزن کم هنگام تولد خواهد شد.

مراجعه به پزشک

درصورتیکه پزشک برای شما آنتی یوتیک تجویز کرده است، لازم است تا آن را مطابق دستور تجویزی مصرف کنید. پزشک پیش از تجویز بررسی خواهد کرد که آیا به یک آنتی بیوتیک خاص حساسیت (آلرژی) دارید یا خیر. در صورتی وجود حساسیت مورد جایگزین تجویز خواهد شد.

درصورتیکه علائم بیماری طی چند روز پس از مصرف آنتی بیوتیک باقی مانده یا بدتر شود، باید با پزشک مشورت کنید.

همچنین لازم است تا در صورت بروز عوارض جانبی جدی ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها یا بروز واکنش آلرژیک، مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه نمایید.

در نهایت لیست تمام داروها و مکمل های مصرف خود را آماده و به پزشک اطلاع دهید تا پزشک هرگونه تداخلات دارویی را بررسی کند.

خلاصه

آنتی بیوتیک ها داروهای تجویزی برای از بین بردن یا جلوگیری از رشد باکتری هاهستند. پزشکان برای درمان عفونت های باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی یا عفونت های پوستی آنتی بیوتیک تجویز می کنند.

آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً عوارض جانبی از خفیف تا شدید ایجاد می‌کنند، بنابراین تنها زمانی آنها را مصرف کنید که پزشک استفاده از آنها را برای شما را ضروری بداند.

لازم است تا هرگونه عوارض جانبی آنتی بیوتیک را به پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی گزارش دهید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.