درمان کلستاز بارداری : علائم - علت - عوامل خطر - عوارض - آزمایش - رژیم غذایی

کلستاز بارداری باعث ایجاد اختلال در توانایی کبد برای دفع صفرا می شود؛ علائم – عوارض – رژیم غذایی – نحوه آزمایش و درمان آن را بخوانید.

کلستاز بارداری وضعیتی است که به دلیل عدم توانایی کبد در دفع درست صفرا ایجاد می شود. این وضعیت کلستاز داخل کبدی بارداری نیز نامیده می شود.

اصطلاح کلستاز از واژه یونانی chole به معنی صفرا و stasis به معنای ساکن تشکیل شده است.

صفرا مایعی است که بدن برای پردازش چربی از آن استفاده می کند.

کلستاز بارداری علائمی مانند خارش شدید به ویژه در دست ها و پاها را به همراه دارد.

این وضعیت معمولا خانم باردار را در اواخر سه ماهه دوم یا در سه ماهه آخر بارداری درگیر می کند. کلستاز بارداری معمولا باعث ایجاد عوارض سلامتی درازمدت برای مادر نمی شود با این حال ممکن است عوارض شدیدی را برای نوزاد در پی داشته باشد.

در این مقاله کلستاز بارداری و برخی از مسائل مرتبط با آن یعنی علائم، علت، عوارض، رژیم غذایی مناسب و راه های درمان پزشکی و خانگی آن بررسی می شوند.

همچنین بخوانید:

یه ماهه های بارداری (کلیک)

علائم کلستاز بارداری

علائم و نشانه های ایجاد شده در کلستاز بارداری عبارتند از:

حالت تهوع یا استفراغ
خارش شدید، به ویژه در کف دست ها و پاها
ادرار تیره
درد در ربع فوقانی راست
مدفوع دارای رنگ روشن
ضعف در جذب مواد مغذی
کاهش وزن در نتیجه از دست دادن مقدار زیادی چربی
یرقان، که باعث زردی پوست، زبان و سفیدی چشم ها می شود (البته احتمال این عارضه بسیار پایین است)
خستگی
بی اشتهایی یا از دست دادن اشتها

برخی از خانم ها فقط خارشی که در طول شب بدتر می شود را تجربه می کنند.

در صورتی که باردار بوده و هر یک از علائم بالا را تجربه کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید. زیرا ممکن است خطری جنین شما را تهدید کند.

همچنین بخوانید:

خارش پوست : دلایل و روش های درمان (کلیک)

علت

صفرا مایعی به رنگ زرد مایل به سبز است که وظیفه کمک به هضم چربی را بر عهده دارد. این ماده غالبا شامل کلسترول، نمک های صفراوی و رنگدانه بیلی روبین هستند.

صفرا توسط کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می شود. سپس از طریق مجرای صفراوی مشترک به دوازدهه می رود.

در صورت ایجاد انسداد در خارج از کبد، صفرا نمی تواند خارج شود. این امر باعث ایجاد کلستاز خارج کبدی می شود.

در صورت وجود مشکل در دفع نمک های صفراوی از کبد، کلستاز داخل کبدی رخ می دهد. کلستاز رخ داده در بارداری از این نوع است.

هورمون های بارداری و به خصوص استروژن اضافی عملکرد صحیح کیسه صفرا و کبد را تحت تاثیر قرار می دهند.

عوامل خطر

عوامل تاثیر گذار در افزایش خطر ایجاد کلستاز بارداری شامل موارد زیر هستند:

سابقه آسیب کبدی
باردار شدن با استفاده از لقاح آزمایشگاهی
سابقه خانوادگی این بیماری
بارداری چند قلو، برای نمونه دو قلو یا سه قلو زائیدن
وجود کلستاز پیش از بارداری، زیرا خطر عود در بارداری های بعدی 60% تا 70% است.

آزمایش کلستاز بارداری

برای کلستاز بارداری، علاوه بر آزمایش پزشک علائم و نشانه‌ ها مانند خارش و رنگ ادرار و مدفوع را بررسی می کند.

در صورت نیاز ممکن است سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد دریافت شود. مرحله بعدی معاینه فیزیکی است.

حتی در صورت وجود علائم نشان دهنده کلستاز بارداری، دقیق ترین راه برای تشخیص آن بررسی کل اسید صفراوی سرم فرد در آزمایش خون است.

برخی دیگر از آزمایش‌ های خون نیز قادر به ارائه اطلاعاتی در خصوص میزان عملکرد کبد هستند. آزمایش آلانین آمینوترانسفراز، آزمایش بیلی روبین و آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز از جمله این آزمایش ها هستند.

اسکن سونوگرافی از دیگر آزمایش های مورد استفاده برای تشخیص کلستاز بارداری و ناهنجاری ها در کبد خانم باردار (ولی در جنین نه) است.

برای جلوگیری از عوارض قبل از وقوع کلستاز بارداری، باید آزمایش خون مداومی برای نظارت بر عملکرد کبد و سطح صفرا در خون انجام شود.

در برخی موارد نیز برای نظارت بر سلامت و رشد جنین به انجام سونوگرافی های بیشتری نیاز است.

پزشک ممکن است برای بررسی تعداد دفعات حرکت جنین در یک دوره معین و اندازه گیری ضربان قلب جنین در رابطه با حرکات بدن، تست بدون استرس را تجویز کند.

پزشکان برای کلستاز شدید، زایمان القایی را در حدود هفته 38 ام یا حتی زودتر در نظر می گیرند.

همچنین بخوانید:

عوارض بارداری (کلیک)

عوارض کلستاز بارداری

علاوه بر خارش شدید اختلال در جذب ویتامین‌ های محلول در چربی شامل ویتامین‌ های A، D، E و K از دیگر عوارض کلستاز بارداری است.

البته باید بدانید که این عوارض کمی پس از زایمان درمان شده و معمولا کبد بدون مشکل خواهد شد.

به دلایل نامشخصی کلستاز بارداری خطر زایمان زودرس برای جنین را افزایش می دهد. در صورت عدم رشد کامل ریه، نوزاد نارس احتمالا دچار مشکلات تنفسی و حتی خطر مرگ یم شود.

جنین طی دورانی که در شکم مادر قرار دارد، برای حذف اسیدهای صفراوی از خون به کبد مادر خود وابسته است. در صورت وجود اسید صفراوی زیاد در کبد مادر، احتمالا مقداری از آن به جنین نیز منتقل می شوند.

بر اساس تحقیقات، کلستاز بارداری خطر ابتلا به اختلالات قلبی عروقی و اختلالات متابولیک مانند چاقی را در بزرگسالی کودک افزایش می دهند.

این مساله همچنین خطر استنشاق مکونیوم در هنگام زایمان و در نتیجه مشکلات تنفسی در نوزاد را افزایش می دهد.

اغلب پزشک برای خانم مبتلا به کلستاز بارداری و برای پیشگیری از عوارض جدی برای نوزاد، زایمان القایی را توصیه می کند.

همچنین بخوانید:

علت و علائم زایمان زودرس (کلیک)

درمان کلستاز بارداری

درمان های توصیه شده برای کلستاز بارداری معمولا با هدف تسکین علائم (مخصوصا خارش) و پیشگیری از ایجاد عوارض صورت می گیرد.

اسید اورسودوکسی کولیک اولین درمان تجویز شده است. این دارو باعث بهبود خارش و افزایش جریان صفرا می شود.

معمولا شروع مصرف با دوز روزانه 300 میلی گرم است. دوز آن تا زمان زایمان به روزانه سه عدد قرص 300 میلی گرم می رسد. معمولا خانم ها در عرض 2 هفته دچار علائم کمتری می شوند. در غیر این صورت، دوز تا حداکثر 21 میلی گرم در کیلوگرم در روز نیز افزایش می یابد.

درمان های تجویزی دیگر برای کلستاز بارداری شامل موارد زیر هستند:

پلاسمافرزیس
کرم منتول 1%
آنتی بیوتیک ریفامپیسین

کلستاز باعث پایین آمدن سطح ویتامین K و در نتیجه افزایش احتمال خونریزی می شود. به همین دلیل خانم باردار باید قبل و بعد از زایمان مکمل های ویتامین K را مصرف کند.

در تحقیقات جدید به بررسی اثربخشی آنتی هیستامین ها برای کلستاز پرداخته اند. البته بعید است که این داروها برای خارش موثر باشند.

همچنین بخوانید:

عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها (کلیک)

درمان های خانگی

راهکارهای خانگی مانند قرار دادن نواحی آسیب دیده در آب ولرم نیز موثر هستند. اضافه کردن کمی جوش شیرین یا سرکه سیب به آب و استفاده از روغن نارگیل بعد از حمام نیز کمک کننده خواهند بود.

ریشه قاصدک و خار مریم از جمله داروهای طبیعی برای کمک به سلامت کبد هستند.

همچنین برخی از لوسیون ها برای کمک به خارش در دسترس هستند.

بر اسا برخی منابع حمام بلغور جو نیز احتمالا خواصی برای تسکین علائم این وضعیت دارند. البته تجه داشته باشید باید قبل از احتمال کردن هر گونه روش ابتدا با پزشک صحبت کرد.

افراد بسیاری گیاهان، کرم ها، حمام ها و تنتور را به داروها ترجیح می دهند. با این وجود باید بدانید که برخی گیاهان به سختی تجزیه می شوند به ویژه اگر کبد قبلا دچار آسیب شده باشد.

بنابراین قبل از استفاده از هر درمان جدید ابتدا با پزشک صحبت کنید.

همچنین بخوانید:

خواص جوش شیرین (کلیک)

رژیم غذایی کلستاز بارداری

با دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل میزان زیادی میوه و سبزیجات تازه است می تواند به کاهش احتمال ایجاد کلستاز و سایر مشکلات دوران بارداری کمک کرد.

همچنین یک رژیم غذایی متعادل برای کاهش شدت کلستاز بارداری موثر است. غذاهای مفید برای عملکرد کبد احتمالا برای کلستاز بارداری نیز مفید هستند.

به دلیل ایجاد اختلال در جذب مواد مغذی، مصرف غذاهای سرشار از مواد مغذی اهمیت زیادی دارد.

غذاهای مفید برای کلستاز بارداری عبارتند از:

آجیل، دانه ها و روغن های سالم مانند روغن زیتون
میوه ها و سبزیجات کامل
گوشت لخم – گوشت کم چربی
غلات کامل مانند برنج قهوه ای، نان و ماکارونی سبوس دار، جو، گندم سیاه، ارزن، جو دوسر و سایر غلات
لوبیا و سایر حبوبات

معمولا آفت کش و سموم کمتری برای محصولات ارگانیک استفاده می شود.

محصولات ارگانیک کمتر تحت تأثیر آفت کش ها و سایر سموم قرار می گیرند. سیب، توت فرنگی و انگور اغلب مقادیر زیادی و آووکادو، ذرت شیرین و آناناس مقادیر بسیار کمی مواد شیمیایی دارند.

در صروت تمایل به استفاده از کنسرو مطمئن شوید که میوه در آب خالی بدون شک اضافه نگهداری می شود.

همچنین گوشت های ارگانیک تائید شده را مصرف کرده و از مصرف ماهی سرخ شده و غذاهای دریایی خام پرهیز کنید.

همچنین توجه داشته باشید که محصولات دارای برچسب طبیعی لزوما ارگانیک نیستند. بنابراین از ارگانیک بودن محصولی که انتخاب می کنید مطمئن شوید.

برای تامین پروتئین نیز می توان لوبیاها و حبوبات خشک شده مانند عدس و نخود را در نظر گرفت.

غذاهای پرهیزی برای کلستاز بارداری نیز شامل موارد زیر هستند:

محصولات لبنی پر چرب
قندها و غذاهای بسیار تصفیه شده، مانند نان سفید و شربت ذرت
گوشت های فرآوری شده
محصولات سویا

مصرف روزانه 8 تا 12 لیوان آب و پرهیز از مصرف نوشیدنی های الکلی و نوشابه های گازدار مانند کولا از دیگر مواردی است که باید برای این وضعیت رعایت کرد.

الکل باعث ایجاد کلستاز در بارداری نمی شود با این حال مصرف آن در دوران بارداری با برخی خطرات مانند سندرم جنین الکلی و بیماری های کبدی همراه است.

از دستورالعمل های پزشک برای درمان و رژیم غذایی مناسب برای کلستاز بارداری پیروری کنید. توجه داشته باشید که رژیم غذایی مساله بسیار مهمی است اما نمی تواند جایگزین داروهای تجویز شده توسط پزشک باشد.

همچنین بخوانید:

سندروم جنین الکلی (کلیک)

سوالات متداول

در ادامه به برخی از سوالات رایج در خصوص کلستاز بارداری پرداخته می شود.

آیا در همه بارداری ها ایجاد می شود؟

خانم دارای این بیماری با احتمال 60% تا 70% در بارداری های بعدی نیز آن را تجربه می کند.

این بیماری چقدر جدی است؟

کلستاز بارداری وابسته به شرایط می تواند خفیف یا شدید باشد.

موارد خفیف باعث ایجاد خارش پوست می شود. با این وجود کلستاز شدید بارداری، خارش شدیدتر و علائم دیگری را نیز در پی دارد. همچنین ممکن است عوارض جدی برای فرد باردار و جنین ایجاد کند.

آیا زایمان در هفته 37 برای کلستاز بارداری ضروری است؟

به دلیل احتمال مرده زایی در هفته 37 ام بارداری به بعد، اکثرا توصیه می شود که خانم های دارای کلستاز بارداری در این زمان زایمان کنند. پزشکان نوزاد متولد شده در این مرحله را کامل تلقی می کنند.

چه زمانی شروع می شود؟

همانطور که بالاتر گفته شد این وضعیت معمولا خانم باردار را در اواخر سه ماهه دوم یا در سه ماهه آخر بارداری درگیر می کند. با این حال معمولا خارش آن از هفته 30 ام آغاز می شود.

میزان شیوع کلستاز بارداری چقدر است؟

میزان شیوع این بیماری مشخص نیست. با این حال بر اساس یک تخمین بسته به جمعیت، از هر 50 تا 5000 بارداری، 1 مورد تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند.

آیا باعث آسیب کبدی می شود؟

وجود آسیب قبلی کبد یک عامل خطر برای ایجاد کلستاز بارداری است. خود این وضعیت نیز می تواند خطرایت برای عملکرد کبد ایجاد کند.

همچنین بخوانید:

بیماری های کبدی (کلیک)

جمع بندی

کلستاز بارداری باعث ایجاد اختلال در توانایی کبد برای دفع صفرا (مایع موردنیاز برای پردازش چربی) می شود.

بثورات پوستی خارش دار نشانه اصلی آن است. با این حال ممکن است کلستاز بارداری علائم و عوارض جدی دیگری برای خانم باردار و جنین ایجاد کند.

در صورت تجربه هر گونه بثورات در دوران بارداری، به پزشک مراجعه کنید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.